Lotte

8 oktober 2018

 

Neelke Ebben deelt een verhaal over een meisje dat altijd extra haar best doet. Ze is het perfecte meisje. Maar die perfectie geeft haar niet dat wat ze nodig heeft, een moeder die er voor haar kan zijn. 

Door het raam van het klaslokaal sta ik naar haar te kijken.

Schommelende benen, wiebelige billen. Het is knap dat de stoel waar ze op zit nog met vier poten op de grond staat. Het puntje van haar tong steekt net uit haar mond. Met de pen verkrampt in haar hand schrijft ze iets in een schriftje. Zo snel als haar voeten heen en weer gaan, zo traag gaat haar hand over het papier.

Dan, tijdens een uitrustmomentje (of eigenlijk: verlies van concentratie), ziet ze me staan. Terwijl ik een poging doe om weg te duiken achter een plant, hoor ik haar enthousiast geroep door de klas schallen. Enkele seconden later al staat ze springend voor me, grijpt mijn hand en trekt ze me de klas in. 'Juf, Neelke is er!' Terwijl ik achter haar aan loop lach ik verontschuldigend naar haar leerkracht en mime een sorry. Niet nodig bij deze juf, gelukkig.

Lotte mag haar spulletjes opruimen en huppelt nog geen minuutje later vrolijk met me mee, of eigenlijk voor me uit, naar een plekje waar we samen gaan zitten.

Haar onbevangen kind-zijn klinkt vanzelfsprekend, maar was dit lange tijd niet voor haar.

Nog geen jaar eerder zou ik door het raam van het klaslokaal gekeken hebben naar een lege stoel, aan een leeg tafeltje in een gezellig drukke klas vol met andere kinderen. Er was daar geen Lotte. Lotte lag thuis op de bank of in bed, zich verdrietig, afgewezen en eenzaam te voelen.  

De moeder van Lotte heeft een bipolaire stoornis, wat betekent dat ze periodes in haar leven heeft waarin depressie of manie de boventoon voeren. Tijdens die periodes kan ze voor Lotte niet zijn wat zij hard nodig heeft: een liefdevol, stabiel, warm steunfiguur. Lottes vader regelt dan de basiszorg: eten, schone kleding, het betalen van de rekeningen. Op het eerste gezicht draait het gezinsleven ook in de moeilijke tijden gewoon door.

Lotte doet in die periodes extra haar best in alles.

Ze is extra aardig, extra vrolijk, extra behulpzaam, extra sociaal, extra het makkelijke, leuke, gezellige, lieve, perfecte kind.

Zonder effect op de gemoedstoestand van haar moeder. Maar wel op die van haarzelf. Geen positief effect helaas. Lotte faalt in het beter maken van haar moeder. Het lukt haar niet.

Ze moet wel een heel stom kind zijn.

Die gedachte ziet ze vaak bevestigd. Als mama haar geen weltrusten-knuffel komt geven. Als ze niet als eerste wordt gekozen bij de gym. Als de juf aan een ander kind een complimentje geeft. Als haar vriendinnetje met een meisje gaat schommelen wat zij niet is. Als papa vieze stamppot maakt terwijl hij weet dat zij dat vies vindt. Als...

Lotte wordt er boos, verdrietig, moedeloos en verongelijkt van. Ze raakt uitgeput van al het ge-extra zonder resultaat.

In het diagnostisch onderzoek van Lotte komt de problematiek van Lottes moeder uitgebreid aan bod.

Wat volgt is een intensief behandeltraject waarin ouders samen met systeemtherapeut, psychologen en kindertherapeuten ontdekken welke rol zij spelen in de problemen van hun dochter. Het is een pijnlijk en veelal verdrietig proces.

Lottes moeder heeft de moed om onder ogen te zien wat de gevolgen van haar ziekte zijn voor hen die zij het meest lief heeft. Ze onderkent de last van haar problemen voor Lotte.

De ouders van Lotte stellen zich ervoor open te leren wat ze kunnen doen op momenten dat moeder niet beschikbaar is voor het gezin. Vader oefent met de voor hem nieuwe rol als steun en vertrouwensfiguur voor Lotte.

Lotte leert dat het niet haar schuld is dat haar moeder er niet altijd voor haar kan zijn. Samen met mij ontdekt ze hoe vaak ze zich achtergesteld voelt in situaties waarin dit niet aan de hand is. Hoe vaak ze probeert het perfecte meisje te zijn. Op welke momenten ze in zichzelf ontploft van jaloezie. Wanneer ze op haar tenen loopt om het goed te doen voor anderen.

Ze bedenkt allerlei manieren om hier mee om te gaan, sommige werken, andere niet.

Wekelijks brengt ze me verslag uit en schetst ze nieuwe probleemsituaties en mogelijke oplossingen. Ik doe niets anders dan luisteren naar en genieten van haar prachtige proces. Meer dan mijn oprechte aandacht heeft ze niet nodig, ze kan het helemaal zelf.

Haar vertrouwen in zichzelf en de mensen om haar heen groeit niet geleidelijk (zoals gehoopt) maar vliegt omhoog.

Haar opzoeken op school is inmiddels overbodig.

'Maar ik vind het wel leuk en van de juf hoef ik het werk wat ik mis niet in te halen. Dus misschien kun je de volgende keer tijdens begrijpend lezen komen?'

Neelke Ebben heeft elf jaar in de kinder- en jeugdpsychiatrie gewerkt. Sinds juni 2018 werkt ze bij Pedagogisch centrum D'n Hoef.