Liselotte vindt het belangrijk dat het ‘gewone’ leven na het overlijden van haar vader doorgaat

26 november 2016

'Ik heb mijn huiswerk niet gemaakt', zegt Liselotte. Ze staat voor het bureau van de docente scheikunde. Die kent Liselottes privésituatie: haar vader is afgelopen schooljaar plotseling overleden. De docente besluit Liselotte even apart te nemen. Een verhaal met autobiografische aspecten van de hand van docent Arno van Uden.

Het is maandagmiddag als Liselotte vanuit school alleen naar huis fietst. Ze is op weg naar de supermarkt en gaat boodschappen doen en vervolgens voor het avondeten zorgen. Aangekomen in de supermarkt bedenkt ze wat ze zal koken. Ze vindt het lastig om elke dag iets anders lekkers en gezonds te bedenken. Het wordt (weer) gekookte aardappelen, verse worst en sperziebonen. Verder neemt ze een pak vanillevla mee. Dat vindt haar broertje lekker.

Thuis aangekomen sorteert ze de was en zet ze de wasmachine aan. Haar broertje zit voor de televisie. Liselottes moeder is nog op het werk en komt meestal rond etenstijd thuis.

Liselotte schiet de keuken in en start met koken. Ondertussen dekt ze de tafel. Haar broertje kijkt inmiddels een ander tv-programma en geeft aan geen zin te hebben in ‘dat driedelig-eten’. Liselotte negeert de opmerking.

Op het moment dat het eten klaar is komt moeder thuis van het werk. Ze hangt haar jas op. Haalt één bord en het bestek van tafel. Liselotte heeft (weer) voor één persoon teveel gedekt. Dit overkomt haar nog steeds regelmatig. Tijdens het eten vallen er ongemakkelijke stiltes. Na het eten wassen Liselotte en haar moeder samen af.

Ze belandt op de bank voor de televisie. Ze is moe en wil even niets. Rusten en ontspannen. Het huiswerk flitst kort door haar hoofd. Meer niet. Ze is moe en klaar met de dag.

De volgende ochtend. De wekker gaat. Vermoeid zet Liselotte de wekker uit en draait ze zich nog een keer om. Als ze opstaat is het aan de late kant. Ze wast zich en poetst haar tanden. Haar moeder heeft al gegeten en is vertrokken naar haar werk. Beneden aangekomen smeert ze boterhammen voor de lunch op school. Als ze klaar is maakt ze haar broertje wakker. Hij mag later op school beginnen vandaag. Liselotte pakt haar fiets en zet ook de fiets van haar broertje buiten. Ze vertrekt op de fiets naar het verzamelpunt. Vanaf hier fietst ze gezamenlijk met haar vriendinnen naar school. Het is gezellig op de fiets. Even ontspannen kletsen met vriendinnen.

Aangekomen op school hangt ze haar jas aan de kapstok en loopt naar het lokaal voor de eerste les, Nederlands. Hierna volgt een toets Engels en dan is het pauze. Na de pauze loopt ze naar de volgende les, scheikunde. Een vriendin vraagt haar of ze het huiswerk af heeft. Nee, is het antwoord. Liselotte schrikt. Ze weet niet wat ze moet doen. Haar juf scheikunde controleert altijd streng. Liselotte neemt bij aankomst in het lokaal een besluit. Ze loopt direct door naar het bureau van haar juf en zegt: 'Ik heb mijn huiswerk niet gemaakt.'

'Hoe komt het dat je het huiswerk niet gemaakt hebt, Liselotte?' Tranen beginnen spontaan over haar wangen te stromen. Ze huilt zonder aanwijsbare reden, vindt ze zelf. Ze kan geen reden bedenken waarom ze haar huiswerk niet gemaakt heeft. Het is ‘gewoon’ niet af. Ze heeft geen geldig excuus. Het gevoel en de woorden zijn ongrijpbaar. Waar komen deze tranen plots vandaan?.

Haar juf neemt Liselotte mee naar het aangrenzende kabinet. Er volgt een kort gesprekje. Liselotte vertelt haar verhaal. De juffrouw luistert zonder oordeel, zonder vragen, verwacht geen antwoorden en is niet op zoek naar een reden. Ze luistert, meer niet. En dat is goed. Liselotte vindt rust en gaat terug het lokaal in.

Liselotte vindt het belangrijk dat het ‘gewone’ leven na het overlijden van haar vader doorgaat. Hier doet ze haar best voor. Dat vergt kruim, inzet, liefde en energie. Hierdoor vergeet ze (onbewust) zichzelf. 

In 'In plaats van schorsen. Handboek herstelrecht in het onderwijs' van J. Ruigrok en H. Oostrik staat hierover:

'Wannneer het gaat om leerlingen die een traumatische ervaring hebben opgedaan zoals bijvoorbeeld het plotseling overlijden van een naast familielid, bepleit Riet Fiddelaers de kunst van het niets doen: non-verbaal laten merken dat je weet dat het bij hem van binnen zo’n chaos is en zo’n pijn doet. Zonder er verder iets mee te willen, het gewoon te laten voor dat moment. Onze uitdaging is dat we de pijn en het verdriet van de ander te verduren hebben. ‘De kunst van het niets doen’ is in feite het ‘Ja’ zeggen tegen de ander: jij bent OK als je verdrietig bent en ik je daarbij niet kan helpen.'