Levenslessen van een 15-jarige

19 november 2018

Natuurlijk kunnen we als volwassenen veel leren van kinderen. En toch, elke keer als zoiets weer gebeurt, kun je erdoor geraakt worden. Dat overkwam ook Rikie van Blijswijk, die bijna 50 jaar ouder is dan het meisje dat ze sprak op Boston Arts Academy, maar van haar een ontroerende en waardevolle levensles leerde als haar de vraag wordt gesteld hoe ze omgaat met competitie tussen de leerlingen onderling.

In oktober 2018 reisde een groep leraren en schooldirecteuren naar The Essential Schools in New York en Boston. Voor het tiende achtereenvolgende jaar organiseert Nivoz-redacteur Rikie van Blijswijk deze studiereis en begeleidt zij de groep bij het verdiepen van hun pedagogisch–didactische inspiratie. De schoolbezoeken brengen elke deelnemer bij cruciale vragen: “Wie ben ik als leraar? Wat is mijn pedagogische opdracht?”

Zoveel mogelijk diversiteit
The Boston Arts Academy (BAA), een High School, is in 1998 opgericht en wil zoveel mogelijk leerlingen van verschillende afkomsten, met vele culturele achtergronden en uit (zeer) arme milieus bedienen. De school is er om hen alle kansen te bieden een high school diploma te halen, zodat zij daarna naar een College kunnen gaan. Vaak zijn zij de eerste uit een familie/gezin die naar deze vorm van hoger onderwijs doorstromen. 92% van de leerlingen op BAA stroomt door naar college of ander instituut voor hoger onderwijs. Ter vergelijking: in de stad Boston ligt het gemiddelde op 61%. 

Om dit te bereiken, en om de brede ontwikkeling van elke leerling te stimuleren, heeft BAA de kunst omarmd. De school heeft zowel een academisch als een kunstcurriculum en leerlingen kiezen vooraf voor dans, muziek, visual arts, mode en koor. Naast vakdocenten voor lezen, schrijven en rekenen bestaat het team uit vakmensen met een dans-, muziek- of zangopleiding.

De school is alleen toegankelijk voor inwoners van Boston. De opzet van dit dubbele curriculum is enig in zijn soort in de Verenigde Staten. 50% van de tijd wordt aan de academische vakken gewijd; de andere 50% aan de kunstopleiding.

Toelating door auditie
Jaarlijks kunnen 150 leerlingen worden toegelaten, maar er melden zich wel rond de 800 leerlingen aan. Op vrijwel alle public schools in Amerika bepaalt een loterij welke leerlingen worden toegelaten. Op de meeste ‘Schools for Arts’ moeten leerlingen een hoog academisch niveau kunnen laten zien om zich in bijvoorbeeld dans verder te bekwamen. Hierop is de BAA een uitzondering. Alle leerlingen doen een auditie in het kunstvak van hun keuze. Dat is geen auditie voor een dansopleiding of conservatorium zoals de meeste van ons dat kennen. Immers, deze leerlingen hebben niet of nauwelijks ervaringen met kunst, op een paar leerlingen na die in een gospelkoor in de kerk zingen. Toch laten ze hun ‘kunsten’ zien en daarna worden ze in een groep geplaatst om korte opdrachten uit te voeren. Voor de selectie van hun toekomstige leerlingen wordt door de docenten gekeken naar vaardigheden als samenwerken, omgaan met stress, leren van fouten en doorzettingsvermogen als het moeilijk wordt. ‘We zeggen nooit dat een leerling goed moet zijn in wiskunde om geschiedenis te kunnen studeren. Waarom doen we wel zo raar als het om kunst gaat? Het is juist in mijn ogen andersom. Als een leerling talent heeft voor een instrument, dan wil ik dat hij zich daarin kan ontwikkelen. We geloven erin dat het academische niveau zich dan ook verder ontwikkelt. Niet vanzelf natuurlijk, maar we zien dat die leerling trots  op zichzelf wordt en daaruit de kracht haalt om het schrijven en lezen ook onder de knie te krijgen,’ licht Anne, de directeur van BAA, deze vorm van toelating toe.

Relatie academische en kunstcurricula
Pas als de 180 leerlingen zijn gekozen die toegelaten worden, bekijken de docenten hun academische kwaliteiten. Die verschillen enorm. Er zijn leerlingen die amper kunnen lezen en er zijn leerlingen die een krantenartikel goed kunnen interpreteren. Op basis van deze bevindingen maken de docenten hun plannen om alle leerlingen te begeleiden naar het diploma voor High School en schrijven zij hun eigen academische curricula. Daarin staan thema’s als immigratie, social justice en armoede centraal. In de kunsten wordt vorm gegeven aan tegenstellingen, sociale ongelijkheid en diversiteit. Een choreografie staat in het teken van Martin Luther King en er wordt gedanst op zijn ‘I had a dream’ , en daarna op het nieuwsbericht over de moord op hem en zijn overlijden. Het koor brengt leerlingen terug naar hun Afrikaanse roots en elk jaar is er een uitvoering van Africa Lives.

De curricula maken het mogelijk dat studenten zich ontwikkelen tot artiest en de thema’s zijn betekenisvol in hun dagelijkse leven. Dat zorgt voor hooggemotiveerde leerlingen die sterk betrokken zijn op hun leren. De pedagogiek en de didactiek komen hierin samen en daarin schuilt de kracht van deze school.

Elkaar door en door kennen
Werken aan relaties en bouwen aan de community is de stevige basis waarop BAA werkt. Alle leerlingen kennen elkaar, alle docenten kennen elkaar en alle docenten kennen hun leerlingen door en door. Gedurende de dag zijn veel ontmoetingsmomenten ingebouwd, zowel met de hele groep (15-18 leerlingen) als in kleine groepjes of individueel, tijdens of na schooltijd. Tijdens het schooljaar worden voorstellingen en tentoonstellingen georganiseerd door leerlingen van verschillende leeftijden, waarop hun werk is te zien.

Leerlingen die na het examen doorstromen naar een vervolgopleiding worden lang gevolgd en alumni komen gevraagd en ongevraagd naar school terug. ‘Op deze school is de community heel sterk en dat maakt dat ik mij veilig weet op deze school. Ik heb hier ontdekt wie ik ben en ik kan mijzelf zijn’, zeggen kinderen die ons rondleiden door de school, bijna achteloos.

Niet alleen komen leerlingen uit verschillende culturen; ze hebben hoe dan ook een artistieke eigenheid. ‘Op deze school gaat het er niet om allemaal hetzelfde te zijn, hetzelfde te doen, hetzelfde te leren en hetzelfde te willen….. het gaat hier juist om de verschillen. Die willen we hier vieren, want we zijn immers allemaal anders’, zegt Amber Torres, oud-leerling en nu Program Manager van het Center for Arts in Education. Tijdens de rondleiding voel ik sterk dat iedereen, zowel de leerling als de docent, vertegenwoordigd is en zich herkent in deze school.

Over een dagje kijken
Een schoolbezoek aan deze Essential Schools begint met een gesprek met schoolleider Anna, die vanaf het begin aan de school verbonden is. De drie waarden Diversiteit, Talenten en de Community worden uitgebreid toegelicht. Leerlingen begeleiden onze groepjes door de school, die hun tijdelijke onderkomen is, tot na de oplevering van het nieuwe gebouw in 2021. Dat gebouw is ontworpen op basis van het onderliggende concept van de school. De deelnemers volgen vervolgens een academische les en daarna komen de ‘parels’ van dit bezoek: een ‘art class’. Het koor oefent hun repertoire voor de jaarlijkse uitvoering van Africa Lives. De toewijding van de studenten en hun muzikale talenten maken deze les tot een ultieme viering van wie ze zijn: zangers! Veel deelnemers worden erdoor geraakt en houden het niet droog.

Relatie en competitie
Tijdens de lunch praten we in groepjes met verschillende studenten. Ik luister naar een studente van 15 jaar. ‘Deze school geeft mij een netwerk van relaties’, hoor ik deze danseres zeggen. ‘We worden bijvoorbeeld voorgesteld aan dans- en/of toneelgroepen, zodat we af en toe auditie mogen doen en onze talenten kunnen laten zien’. Die uitspraak brengt een deelnemer van onze reis bij de vraag over relatie en competitie. ‘Ik heb vandaag gevoeld dat jullie elkaar goed kennen. In een auditie gaat het er echter om wie de beste competenties heeft en dan raak je in een competitie verwikkeld. Hoe ga je daar mee om?’ Ze aarzelt geen moment: ’Klopt! Als een ander ook auditie doet en die krijgt de baan en ik niet, dan baal ik enorm. Maar omdat zij wel de baan heeft en we allebei op BAA zitten, straalt haar succes ook op mij af!’  Nu ben ik degene die tranen in de ogen heeft en ik voel dat ik op mijn 64^ste  een levensles krijg van een meisje dat de wereld een mooie kleur geeft.

Rikie van Blijswijk is verbonden aan NIVOZ-opleidingen. Ze is initiator en begeleider van de NIVOZ-coalitie voor opleidingsdocenten.