Leraren, zet eerst je eigen zuurstofmasker op!
7 januari 2020
Zestien basisscholen in Amsterdam sloten een week hun deuren als reactie op de lerarencrisis. Géén staking, maar een claim op tijd om met elkaar te werken aan oplossingen om de onderwijskwaliteit op peil te houden, ondanks het lerarentekort. Er zijn radicale interventies nodig om dat lerarentekort aan te pakken, daarom ondersteunde Kennisland deze leraren en schoolleiders. De Week van de Onderwijskwaliteit in Amsterdam Nieuw-West leverde een paar opvallende inzichten op.
Eén ding dat direct opvalt als je aan leraren vraagt wat er beter kan aan het huidige onderwijssysteem, is dat het leraren moeite kost te articuleren wat zij van anderen nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen. Gesprekken gaan vrijwel direct over wat leerlingen nodig hebben. Dat is ook logisch: in de psychologie van de leraar draait het om de leerling. En ook in het maatschappelijk debat over onderwijs hoor je altijd: het gaat om onze kinderen!
Deze manier van kijken naar het onderwijs is misschien wel één van de oorzaken van de huidige problemen. Want is het kenmerk van elke gezonde relatie niet dat je ook goed kunt zorgen en opkomen voor jezelf? Een relatie waarbinnen één iemand zich eenzijdig blijft opofferen houdt niet lang stand, of is in elk geval ongezond. Het is niet voor niets zo dat veiligheidsinstructie nummer één in het vliegtuig luidt dat je als ouder eerst zelf het zuurstofmasker opzet en daarna pas je kinderen helpt. Kinderen hebben immers de grootste kans op overleven als de ouders in staat blijven hen te helpen.
Hetzelfde geldt voor leraren en hun leerlingen. Alleen als leraren goed voor zichzelf opkomen, kan het beroep van leraar gezond en toekomstbestendig zijn. En daarmee het onderwijs aan kinderen.
Wat hebben leraren nodig?
De lerarencrisis wordt vaak gezien als probleem van het onderwijs zelf. Maar waarom zouden alleen leraren in opstand komen als ze te weinig salaris krijgen en waarom zouden alleen zij het lerarentekort moeten oplossen? De grote vraag is juist: wat hebben leraren van anderen nodig om goed onderwijs te kunnen blijven geven? Het lijkt een tegennatuurlijke vraag voor leraren zelf, voor ouders, het bedrijfsleven en alle andere partijen. Want de leraar lost het toch altijd wel weer op?
Leraren zonder zuurstof zijn als scholen zonder leraren: daar hebben kinderen niks aan.
De Week van de Onderwijskwaliteit met de scholen van Stichting Westelijke Tuinsteden was een eerste, klein zuurstofmaskertje voor leraren. Ze kregen even de kans om adem te halen en zich de vraag te stellen onder welke voorwaarden zij het beste les kunnen blijven geven aan hun leerlingen. De leraar heeft nog veel meer en veel vaker zuurstof nodig. De leraar moet leren om dat structureel op te eisen, en wij, de samenleving, moeten ons afvragen hoe wij dat kunnen bieden.
Want leraren zonder zuurstof zijn als scholen zonder leraren: daar hebben kinderen niks aan.
Reacties
Peter te Riele
Leraren zonder zuurstof gaan dood. Scholen zonder leraren zouden zomaar eens tot verrassende resultaten kunnen leiden. We zien dat bijvoorbeeld in het thuisonderwijs of op alternatieve onderwijsvernieuwingen waarbij geen sprake is van 'leraren' in de traditionele zin van het woord. Denk bijvoorbeeld aan democratisch onderwijs, Walhallab, scouting, sportvereniging, e.d. Kortom, wat mij betreft is de vergelijking onjuist. De kwaliteit van het onderwijs heeft vooral te maken met inzicht en bekwaamheid waarbij de traditionele manier van kijken naar opvoeding en onderwijs misschien wel aan vernieuwing toe is.