Kanamori maakt indruk in de klas

8 maart 2021

In de klas van Sjaak van Moorsel vertelt een meisje dat ze gepest is. ‘Het doet zo’n pijn’, zegt ze. Sjaak wil een gelukkige klas, een klas die voor iedereen veilig is, en hij besluit om de kinderen een korte film te laten zien, van de Japanse meester Kanamori. De kinderen zijn onder de indruk. Dat is de echtheid van Kanamori.

We zijn net terug op school na weken thuisonderwijs. Het is half februari in het nieuwe kalenderjaar. We praten met elkaar over het werken thuis. Maar we praten ook over nu, weer samen in de klas. We hebben een project over respect. En praten over wat we als klas nodig hebben. De kinderen zeggen dat ze het fijn willen hebben. Ze willen lief zijn voor elkaar. Ze willen elkaar helpen.

Na de pauze komt een kind in de kring. Ze is verdrietig. Het was niet fijn geweest tijdens de pauze. Ze is gepest. Ik besluit een korte film op te zetten in de klas. Een film die is gemaakt in de klas van Kanamori. Kanamori is een leerkracht in Japan. De film is in het Engels ondertiteld. Na elk gesproken woord zet ik de film stil. Ik vertaal.

Er wordt een kind gepest in de klas.
‘Waarom’, vraagt Kanamori. ‘Leg je gedrag uit. Als iemand leren lastig vindt hoef je hem niet uit te lachen.’
Kanamori is boos.
‘Jullie draaien er om heen, je hebt het over iedereen behalve jezelf.’
‘Ik deed iets verkeerd, wie zei dat?’
‘Niemand.’
‘Iemand vertelde dit, of hoorde het, of vertelde het door.’

De kinderen moeten het opnieuw overdenken van Kanamori. De discussie duurt dagen voort en langzaam kruipt de waarheid naar boven. Een meisje in de klas van Kanamori leest voor aan de klas.

‘Ik denk dat iemand het had kunnen stoppen. Ik verspreidde ook verhalen.’
‘Ik vertelde het tegen een ander meisje.’
‘Het spijt me.’
‘Ik heb slechte dingen gezegd.’
‘We maakten haar ongelukkig.’

Na elke zin stop ik de film en vertaal de zin. De kinderen in mijn klas kijken en luisteren ademloos toe. Wanneer de film is afgelopen huilt het gepeste meisje in mijn klas. ‘Het doet zo’n pijn’, zegt ze.

De klas is stil. Twee meisjes troosten haar. Samen kijken we hoe we onze klas gelukkiger kunnen maken. We praten er over. We spelen er toneel over. Samen een gelukkige klas. Met dank aan Kanamori.

Naschrift
Twee dagen later stuurt Sjaak de redactie nog een mail met een nawoord:

'Vandaag fietsend op mijn mountainbike heb ik tijd om al mijn gedachten binnen te laten komen en weer weg te laten waaien. Kanamori komt ook weer in mijn gedachten. Waarom word ik zo geraakt door dit filmpje? En waarom worden de kinderen zo geraakt? Het moet de echtheid zijn van Kanamori.

Hij gaat niet akkoord met smoezen. Dat pikt hij niet. En dat zegt hij ook tegen de klas. Kinderen komen niet weg met oppervlakkig geneuzel. En daardoor weet hij een diepere laag aan te boren. Door niet tevreden te zijn. Door dit ook klip en klaar tegen de kinderen te zeggen. En daarom, daarom is Kanamori volgens mij ook zo geliefd bij de kinderen.

Gekeken naar de ervaringsgerichte dialoog (inleving, aanvaarding en echtheid) kiest Kanamori nu voor echtheid. En terecht.

En ik fietste weer door op mijn mountainbike. Op naar een nieuw heuveltje. En mijn gedachten dwarrelen weer alle kanten op.'

Sjaak van Moorsel is leerkracht op de Uilenspiegel in Boekel.