Juf Kim schrijft brief aan Saar in groep vier. ‘Ik vertrouw je… Ik vertrouw je echt!’

30 april 2021

Tijdens de opleiding Pedagogische Tact krijgt juf Kim de opdracht een brief te schrijven aan een leerling. Ze kiest voor Saar, die soms zomaar, vanuit het niets moeilijk gedrag vertoont. Hoe dat te duiden? Kim leest de brief voor aan het meisje in groep 4. Is er sprake van onderpresteren? Waar een workshop PT toe kan leiden.

Eind maart volgde ik bij Merlijn Wentzel, docent Pedagogische Tact bij Nivoz, de workshop ‘Brief aan een leerling’. De opdracht die we kregen was een brief te schrijven aan een ontmoedigde leerling. Ik gaf aan dat de leerling aan wie ik die brief wilde schrijven misschien niet ontmoedigd is. Maar dat zij mij wel al het hele schooljaar bezighoudt. Dit vraagt om enige toelichting.

Ik ben dit schooljaar begonnen met een enthousiaste, leuke en ook bewerkelijke groep. Er zitten een aantal kinderen in die zorgen voor een pittige groepsdynamiek. Eén van die kinderen is Saar. Ik heb haar vorig schooljaar al leren kennen toen ik regelmatig inviel in groep 3. Of nee, ik ken haar eigenlijk al sinds ze bij de kleuters zat. Haar grotere zus Pien zat bij mij in groep 3. Als Saar me toendertijd in de kleutergang zag, riep ze me en zei: ‘Ik ben Saar. En jij bent de juf van Pien!’

Vanaf het begin vond ik Saar een leuk, spontaan kind. Tijdens het invallen vorig schooljaar en tijdens mijn surveillances buiten merkte ik dat Saar naast haar vrolijke gedrag ook regelmatig moeilijk kon doen: negatieve aandacht vragen door bijvoorbeeld na de schoolbel niet naar binnen te komen. Als je haar roept, traag de pas in te zetten. Op hele onverwachtse momenten. Dan was er weinig meer met haar te beginnen, zo vertelden collega’s me.

Behulpzaam en de les verstoren

Nu Saar bij mij in de groep zit, heb ik dit gedrag regelmatig gezien. Aan de ene kant is Saar behulpzaam en doet alles voor mij en de groep. Op veel momenten is ze betrokken en laat ze zien dat ze wil en kan leren. Kortom, ze is een spontaan, leuk en leergierig meisje. Als zij dan opeens onverwachts haar houding verandert, wil ze helemaal niks meer. Dan maakt ze vervelende geluiden naar het maatje naast zich, doet ze niet meer mee met de les, gaat in een onmogelijke houding op haar stoel zitten en verstoort de les bewust. Saar bedenkt dan steeds weer nieuwe dingen om negatieve aandacht te krijgen. En die uitingen worden, zo zien we, almaar extremer. In de pauzes loopt ze vaak alleen, speelt ze weinig met andere kinderen en zoekt contact met de surveillanten.

Ik heb de afgelopen maanden flink geïnvesteerd in het opbouwen van een goede relatie met Saar. Aan de ene kant geef ik haar ruimte en ook verantwoordelijkheid voor bepaalde dingen. Ik ga regelmatig met haar in gesprek, geef haar complimenten en ook extra aandacht. Zij is degene die verantwoordelijk is voor de kar met chromebooks en vat die taak serieus op. Kent zij een regel van spelling al, dan mag zij ‘de juf’ zijn die hem aanleert aan de groep. Ik geef ook duidelijk mijn grenzen aan. En daar reageert ze over het algemeen goed op. Een teken voor mij dat ze die grenzen nodig heeft.

Ondanks deze pogingen om Saar en haar gedrag beter te begrijpen, heb ik het idee dat ze me nog niet helemaal toelaat in haar gevoelswereld. Ik zou dat wel graag willen omdat ik haar dan kan helpen om met haar negatieve buien om te gaan. Of haar een mogelijkheid kan bieden erover te praten. Daarom besluit ik tijdens de workshop de brief te schrijven aan Saar. Als hij af is, roep ik haar bij me.

‘Een brief aan mij?!’

 

En daar zit Saar tegenover me in een aparte ruimte. Ik vertel haar dat ik een brief heb geschreven aan een kind in de klas. Ik vraag haar aan wie ze denkt dat ik die heb geschreven. Haar antwoord: ‘Sofie.’ Ik kijk verbaasd en vraag haar: ‘Aan wie heb ik hem geschreven als jij nu tegenover mij zit?’ Saars gezicht klaart op: ‘Aan mij?!’ Ik vraag haar of ik de brief aan haar voor mag lezen. Ze gaat er goed voor zitten. Ik lees haar voor:

 

 

Lieve Saar,

Je zit nu een half jaar bij mij in groep 4. Ik ken je natuurlijk al langer. Saar glimlacht.Vorig schooljaar zag ik je als invalkracht in groep 3. Zelfs in de kleuterklas riep je altijd al als ik voorbij liep: ‘Hoi, ik ben Saar!’ Dat vind ik zo leuk aan je. Je brede lach en je spontaniteit.

Ik kijk Saar aan en zie de brede lach die ik bedoel. Saar geniet zichtbaar van deze aandacht. Toch kom je ook wel eens ‘s morgens de klas in zonder die mooie lach op je gezicht. Je loopt me dan voorbij zonder iets te zeggen. Soms blijf je voor me staan. Je kijkt me dan met een strak gezicht en grote ogen aan. Als ik dan iets tegen je zeg, zeg je niets terug. Als ik je dan vraag wat er is, krijg ik geen antwoord. Dan voel ik me een beetje ongemakkelijk. Ik zou zo graag willen dat me kunt vertellen waarom je dan niet blij bent. Want dan zou ik je willen helpen. Saar reageert luchtig: ‘Ik ben dan nog moe.’

Ik zie en hoor dat je heel veel dingen goed kunt. Laatst heb je op de speelplaats twee keer aan me laten horen hoe mooi je kunt zingen. En dan ook nog een moeilijk Engels lied. Na het compliment over haar zangtalent zie ik aan de lichaamstaal van Saar dat ze geniet. Je laat elke dag horen hoe goed je kunt praten. Je kent al super veel moeilijke woorden. En zelfs de dingen die je wat moeilijker vindt, kun je leren. Dat heb je laten zien tijdens de rekentoets van blok 4. Je behaalde een 8! Saar: ‘Dat vind ik niet moeilijk, maar daar heb ik dan gewoon geen zin in. Toen ik de toets deze week bij jou in het kamertje mocht maken, dacht ik dan doe ik maar mijn best.’ Hé, dit doet me denken aan de woorden van onze IB’er tijdens ons laatste gesprek over Saar: ‘Is ze niet aan het onderpresteren?’ Ik lach om Saars opmerking en lees verder.

Lieve Saar, ik hoop dat je me vertrouwt als ik je zeg dat ik je graag help bij álle dingen waar je moeite mee hebt. Dus niet alleen bij rekenen of spelling, maar ook bij andere dingen. Bijvoorbeeld wanneer je het even moeilijk hebt en ‘op slot gaat’. Als je me zou willen uitleggen wat er dan in je hoofd gebeurt, wil ik daar rekening mee houden. Wie weet kunnen we samen een oplossing bedenken om het voor jou fijner te maken. Lijkt je dat iets?’ Saar knikt en lacht.Ik weet zeker dat jij als je je blije gedachten laat zien en de moeilijke dingen wilt blijven leren, je veel gaat bereiken.

Want je hebt talenten, Saar! Laat ze zien!!

Liefs, juf Kim

 

Een knuffel blijven geven Saar en ik kijken elkaar aan. Ik moet zelf even slikken. Deze brief aan haar, en haar reacties tijdens het voorlezen, roepen emoties bij mij op. Mijn gevoel zegt me dat dit iets deed met ons beiden. Saar reageert spontaan: ‘Ik vertrouw je… Ik vertrouw je echt!’ Ik geef haar aan dat ik dat heel fijn vind. Ik vraag of Saar de brief mee naar huis wil nemen of dat ik hem ergens moet bewaren. Saar zegt dat haar kamer thuis een rommeltje is en dat ze bang is dat hij daar kwijt zal raken. ‘Mama zal dan denken dat het oud papier is en dan gooit ze hem weg.’ Ik beloof Saar dat ik de brief mee naar huis neem en hem voor haar bewaar. En dat ik er een foto van maak, die ik in mijn documenten op zal slaan. Ze kan hem dan altijd aan me vragen, ook al zit ze dadelijk niet meer bij me in de groep. ‘Als ik in groep 8 zit, kom ik jou nog steeds een knuffel geven.’

Als de schooldag voorbij is, roept Saar wel drie keer ‘Dag juffrouw Kim, tot morgen’. Wanneer ik de volgende dag buitenloop - Saar zit in de klas bij het raam, ik merk haar niet op - zegt een collega: ‘Kim, loop even terug. Saar kijkt je zo lief aan!’ Ik zie Saars mooie lach en haar sprekende ogen. Ik zwaai enthousiast naar haar en denk: ‘Laten we hopen dat dit het begin is van iets moois…’ Wat een workshop over ontmoediging niet teweeg kan brengen. Met dank aan Merlijn!

Kim Vlemmings is leerkracht van groep 4 van basisschool De Goede Herder in Helmond