Ja, maar mensen, als de zogenaamde ‘experts’ het al zeggen, waar blijven we dan?

3 februari 2021

Een uitspraak van de PO Raad over jaren extra bijlessen voor kinderen kwam bij schoolleider Karin Donkers hard binnen: ‘We zijn nog niet eens weer op school, maar er wordt nu al geconstateerd wat er nodig is om deze zogenaamde “verloren generatie” te gaan redden. Ik vraag me werkelijk af of men niet in de gaten heeft wat onze leerlingen echt gemist hebben. Dat zijn niet de taal- en rekenopgaven. Hoewel ik de eerste zal zijn die het belang van goed leren rekenen, lezen en taal van uitermate groot belang vind. Veel (t)huiswerk bestaat immers vaak al uit reken- en taalopdrachten. Aan het werk! Maar het zijn toch echt de andere dingen die een school tot een rijke leeromgeving maken, samen met alle andere kinderen en leerkrachten die dagelijks een mooi aanbod voorbereiden.’ 

Komende maandag mogen de scholen weer open. Een goede zaak, want het heeft voor de kinderen, onze leerlingen, lang genoeg geduurd. En ja, het blijft spannend, want is het gevaar van besmetting acceptabel en wordt er niet alleen naar het belang van het kind en ouders gekeken en de leerkrachten vergeten? Ik weet het niet en blijkbaar weten we het met z’n allen niet. Waar de een staat te juichen, is een ander zeer sceptisch, angstig en boos.

‘Maar hoe zit dat met jou, Karin?’ Een vraag die me als meerdere malen is gesteld en waar ik het antwoord niet op weet en ook eigenlijk niet op wil geven. Ik wil niet in angst leven, maar ben al maanden heel voorzichtig en hou me keurig aan alle maatregelen. Ik begeleid geen groep kinderen meer, behalve misschien een paar uurtjes per week. Mijn team staat te springen om weer aan het werk te gaan, maar dat zijn jongere mensen. Ik denk dat zij dagelijks heel goed voelen dat de noodzaak om leerlingen weer op school te mogen begeleiden heel groot is. De structuur, het samenzijn, het leren en oefenen, het goed instructie kunnen geven, maar ook samen lachen, huilen of praten over de afgelopen maanden gaat fysiek toch veel beter. Die hand op de schouder als aanmoediging, de ‘ik zie je’-blik op momenten dat leerlingen lijken af te dwalen, het korte gesprekje en de knipoog na een grapje, ze zijn de essentie om een goede relatie met elkaar op te bouwen. 

We weten dat er meer dan ooit passend onderwijs nodig zal zijn de komende jaren. Dat de verschillen tussen kinderen groot zijn. Hoe hebben ze de lesstof opgepakt en tot zich genomen? We zullen moeten kijken naar een nieuwe beginsituatie: wat kennen en kunnen ze en wat hebben ze de komende tijd nodig? Maar dan lees je plotseling deze uitspraak van de PO Raad:

Leerlingen die door de tijdelijke scholensluiting een onderwijsachterstand hebben opgelopen moeten twee tot drie jaar extra aandacht, zoals bijles, op school krijgen.

Als een hamer komt die binnen. Hoppa, daar zijn we weer. De achterstand- en bijlesperiode. We zijn nog niet eens weer op school, maar er wordt nu al geconstateerd wat er nodig is om deze zogenaamde “verloren generatie” te gaan redden. Ik vraag me werkelijk af of men niet in de gaten heeft wat onze leerlingen echt gemist hebben. Dat zijn niet de taal- en rekenopgaven. Hoewel ik de eerste zal zijn die het belang van goed leren rekenen, lezen en taal van uitermate groot belang vind. Veel (t)huiswerk bestaat immers vaak al uit reken- en taalopdrachten. Aan het werk! Maar het zijn toch echt de andere dingen die een school tot een rijke leeromgeving maken, samen met alle andere kinderen en leerkrachten die dagelijks een mooi aanbod voorbereiden. 

Het zijn de gesprekken over onderwerpen die tijdens de lessen of in de actualiteit aan bod komen, het zijn de prachtige verhalen over geschiedenis of aardrijkskunde. Het is een goede uitleg en het vragen kunnen stellen. Maar het zijn ook de diverse activiteiten die een schooldag zo waardevol maken. Het samen sporten, buitenspelen tijdens de pauzes, luisteren naar een mooi verhaal, in je biebboek lezen, gekkigheid uithalen met je juf of meester, een fikse discussie hebben na het kijken naar het Jeugdjournaal of reageren op een mooie stelling. Lekker tekenen of aan de gang met creatieve opdrachten en samen kijken naar kunst of mooie gedichten ontrafelen en zelf schrijven. 

Maar nee, we horen over jarenlang bijles. Die lessen zullen echt niet de net genoemde activiteiten betreffen. De aandacht voor taal en rekenen zal groot zijn. Alles om de resultaten op te krikken en de druk op kinderen nog meer te verhogen. Is dat echt wat ze nodig hebben na deze ingewikkelde tijd? Een manier om extra investeringen in het onderwijs te vragen? Prima, want dat is hard nodig, maar niet over de ruggen van onze leerlingen, uw kinderen? Elk kind heeft misschien net iets anders nodig. Dat kan natuurlijk best bijles zijn, maar ook echt hele andere begeleiding of misschien juist wel afleiding en een luisterend oor. Het onderwijs zal meer aanpassingen moeten doen dan ooit te voren.

Misschien had de kop moeten zijn:

Leerkrachten moeten meer dan ooit omgaan met verschillen en behoeftes van kinderen en kunnen extra tijd, aandacht en dus financiële middelen heel goed gebruiken. We moeten dus flink investeren. Voor onze leerlingen, uw kinderen, deze generatie!

Dat was een eerlijke quote geweest.

Karin Donkers is sinds mei 2017 schoolleider en kwartiermaker bij een nieuwe Openbare School van Ronduit Onderwijs geworden, de Vroonermeerschool in Alkmaar.

Zij schrijft ook over haar ervaringen op haar eigen blog Kardonsch.