Interview Jaap Versfelt: 'Als je als leraar je leerlingen wilt laten leren, dan is zelf het goede voorbeeld geven essentieel'

21 december 2020

'Een leraar alleen staat zwak. Als je team samen een onderwijsinhoudelijke (pedagogische) ambitie formuleert en daar elke dag samen aan werkt dan bereik je pas wat je je leerlingen gunt. Dat vergt een cultuur die op veel Nederlandse scholen ontbreekt.' De derde spreker in onze reeks Onderwijsavonden is Jaap Versfelt, initiatiefnemer van Stichting leerKRACHT. Woensdagavond 20 januari neemt hij het woord, in een Zoom-Onderwijsavond. Eerst beantwoordt hij onze inleidende vragen, waarin hij onder andere vertelt hoe hij zijn werk als directeur bij organisatie-adviesbureau McKinsey opgaf om 'op duizenden scholen een cultuur van "elke dag samen een beetje beter" te helpen creëren. 

 

Inleiding Jaarthema

De pedagogische opgave met zijn eigen kompas lijkt in onze scholen uit zicht geraakt, alsmede leiderschap dat dat vertegenwoordigt. Met de introductie van het begrip ‘burgerschap’ en daarop geënte programma’s en activiteiten trachten overheden aan de groeiende behoefte aan pedagogische oriëntatie tegemoet te komen, maar het ontbreekt aan een omvattend gesprek over de verantwoordelijkheid van de volwassenen in onze scholen.

Wat is volgens jou de urgentie van dit thema?

Door hoe we nu het onderwijs vormgeven en de leerlingen voorleven dragen we bij aan een toenemende ongelijkheid in onze maatschappij. Die ongelijkheid zal miljoenen kinderen later in hun volwassen leven raken in hun gevoel van maatschappelijke betrokkenheid, inkomen en gezondheid, om maar een paar zaken te noemen. 

Wat is je persoonlijke betrokkenheid bij dit thema, hoe verhoudt dit thema zich tot je eigen biografie? 

Mijn drie zonen, mijn vrouw die naar de Pabo ging om leraar te worden, vrienden en familieleden die leraar zijn hebben mij veel verteld over het onderwijs. Wat me daar steeds in opviel was het ontbreken van het gesprek over onderwijs tussen leraren, het gebrek aan van elkaar leren door hun docenten. Vaak gaven leraren les met de deur dicht. Alleen. Tot hun eigen frustratie en tot teleurstelling van hun leerlingen. Daarbij misten leraren de kans om beter te worden in hun vak, ze misten de kans om hun leerlingen nog beter onderwijs te geven maar bovenal misten ze de kans om - door hun eigen gedrag - te laten zien hoe belangrijk leren is. Ik kon dat niet begrijpen. Hoe kun je in een leeromgeving niet zelf leren? Hoe kun je dan voor de klas staan? Hoe leg je dat aan jezelf uit? Om hier verandering in te brengen nam ik ontslag als directeur bij McKinsey Nederland en ging als voltijds vrijwilliger het onderwijs in. Met als doel om op duizenden scholen een cultuur van 'elke dag samen een beetje beter' te helpen creëren.

Tipje van de sluier: Hoe ga jij in je lezing in op het onderwerp ‘pedagogische opdracht’?

Een leraar alleen staat zwak. Als je team samen een onderwijsinhoudelijke (pedagogische) ambitie formuleert en daar elke dag samen aan werkt dan bereik je pas wat je je leerlingen gunt. Dat vergt een cultuur die op veel Nederlandse scholen ontbreekt.

Wat is voor jou een pedagogisch “sterke” leider?

Onderwijs gaat over leren. Als je als leraar je leerlingen wilt laten leren, dan is zelf het goede voorbeeld geven essentieel. Dat betekent dat een leraar die met de 'deur dicht lesgeeft' niet het goede voorbeeld geeft. Schrikbarend genoeg constateert de Onderwijsinspectie dat 75% van de Nederlandse leraren zelden of nooit een les van een collega bijwonen. Wat voor voorbeeld geef jij dan? 

Wat hoop je met je Onderwijsavond teweeg te brengen?

Dat we niet langer accepteren dat ons onderwijs verder teloorgaat. Dat we inzien dat de groeiende kansenongelijkheid niet iets is wat we constateren en ons over beklagen, maar waar we actie opnemen. Niet door te klagen over Den Haag, maar in ons eigen school of instelling, in ons eigen leven als ouder, oom, tante, opa of oma.

Heb je lees, kijk- of luistersuggesties vooraf in relatie tot het thema?

Als je als leraar niet wilt praten over burgerschapsvorming, maar leerlingen elke dag zelf wilt laten ervaren wat het is om als burger te participeren in de maatschappij, dan kun je daar vandaag nog mee beginnen. In je eigen les. Met deze drie praktische handvatten, in dit artikel.