‘Het mooiste dat je een kind kunt geven is een kans’

13 juli 2023

Midden in een bosrijke omgeving op een voormalig Duits luchtmachtterrein in Gilze staat AZC-basisschool Prinsenbos. Met een warm welkom worden NIVOZ-collega’s Sabrina Alhanachi en Rikie van Blijswijk ontvangen door Kristel Borghs, die inmiddels alweer bijna 5 jaar directeur is van deze bijzondere school. Bij de ingang staat een groot bord met een wereldkaart en prikvlaggetjes die aangeven waar alle kinderen vandaan komen. Bij de ingang staat ook in verschillende talen ‘Welkom’; het voelt meteen goed om hier binnen te komen en de verbondenheid te mogen ervaren tussen al die verschillende leerlingen en hun verhalen. We praten met Kristel en lopen door haar school. ‘Ik hoop dat over 20 jaar iemand die zijn/haar plek in Nederland heeft gevonden terugkomt in de school en zegt: ‘Ik heb  jaren geleden hier op school gezeten en zo’n goede start gehad’.'

Het Asielzoekerscentrum (AZC) is er in 1993 al gekomen en kort daarna is AZC-school Prinsenbos opgericht. Die bestaat dus al bijna 30 jaar. Inmiddels is er samenwerking tussen gemeente, schooldirectie en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). ‘Zodra je met nieuwkomers te maken hebt, kom je onmiddellijk in aanraking met politiek en COA’, aldus Kristel, die deze samenwerking als een belangrijk aspect van haar werk ziet. ‘Alleen ga je sneller , maar samen kom je verder. We hebben elkaar nodig’.

Kinderen van heinde en verre
De school staat op het AZC in Gilze, dat een dorp op zich is. Kinderen komen uit heel veel verschillende landen. ‘ Soms tellen we 40 nationaliteiten’. Het zijn de bekende landen, zoals Syrië, Afghanistan, Irak en Iran en sinds vorig jaar komen er ook kinderen uit Oekraïne en Rusland. Soms komen ze ook uit onverwachte landen, bijvoorbeeld uit Dubai. Zoals op elk AZC zijn veel Oekraïense leerlingen teruggegaan naar hun eigen land. Alle kinderen komen met veel verhalen en met traumatische gebeurtenissen op school. Sommige kinderen zijn hier alleen met moeder, of met vader, sommigen alleen met een broer of zus. De kinderen hebben onderweg op de vlucht vaak veel meegemaakt.

Organisatie
‘We hebben een aparte school voor nieuwkomers opgericht en van daaruit gaan de leerlingen naar een reguliere basisschool. We hebben een school voor een uitgestrekt gebied. De school staat op een van de grotere AZC’s in Nederland. De diversiteit is groot. Kinderen van statushouders, expats, tijdelijke nieuwkomers, uitgeprocedeerde gezinnen enzovoorts zitten hier op school. Het is niet alleen een school, maar het is ook een expertisecentrum en een taalvriendelijke school voor kinderen uit de regio’, zegt Kristel.
De bekostiging loopt mee met de tijd dat kinderen op school zijn. Ze krijgen net zoveel bekostiging als nodig is voor de leerlingen. Wanneer het voor een kind tijd is om naar een reguliere basisschool te gaan, maar duidelijk is dat het kind niet in Gilze zal blijven wonen, omdat ze bijvoorbeeld naar Den Haag verhuizen, blijven ze soms nog iets langer op Prinsenbos. Het doel daarvan is om voor kinderen het aantal wisselingen van scholen ook zo laag mogelijk te houden, want dat vraagt steeds toch iets. Kristel: ‘We kijken altijd naar het belang van het kind’.

Best mogelijke onderwijs
‘Uitdagingen waar het team dagelijks mee te maken heeft, zijn de grote diversiteit en de emoties van de kinderen. Kinderen zijn ontheemd en worden toch steeds weer verplaatst of moeten naar hun eigen land terug. Dat is traumatisch voor kinderen en lastig voor leraren. Om een indruk te geven:  er zijn 176 intakes gedaan dit schooljaar en er zijn nu 121 leerlingen. Soms zitten kinderen enkele weken, soms maanden, soms jaren bij ons op school. Dat is hier aan de orde van de dag en dat maakt het werk van leraren lastig’, benoemt de directeur. Leraren praten hier veel over met elkaar, maar kunnen niks veranderen aan de procedure. ‘Het enige dat wij kunnen doen is het best mogelijke onderwijs bieden. Ook daarover is er veel dialoog: ‘Hoe doen we dat?’ Wij werken kindgericht, we willen een goede school zijn zodat kinderen perspectief geboden wordt voor een goede toekomst hier in Nederland of waar dan ook’.  
Er wordt flinke flexibiliteit van leraren verwacht, want ‘soms staat iemand in een combinatiegroep 3/4 en dan moet je ineens aan een groep 6/7/8 lesgeven, of je moet midden in het jaar switchen van groep.  Deze uitdagingen ga je aan door veel gesprekken te voeren en samenwerking staat dan ook centraal in deze school’, geeft de directeur aan.

Leiderschap
‘We zijn van opvang naar onderwijs gegaan. In korte tijd is het aantal groepen leerlingen op de school van drie naar zeven gestegen en het aantal medewerkers van 12 naar 26. De onderwijskwaliteit is met een Goed beoordeeld en het team is veelal zelfsturend aan het werk.’ Elke klas heeft een leraar en een leraarondersteuner of  een onderwijsassistent: ‘Ondanks het lerarentekort op onze school hebben we nog wel voldoende medewerkers.’

Een veilige omgeving
Kinderen zijn gemotiveerd om te leren en ouders zijn bereidwillig om te helpen op school. Dit alles maakt dat kinderen hun gevoel van veiligheid terugkrijgen. Kristel geeft leraren de kans om opleidingen te volgen en trainingen in traumasensitief lesgeven. De leraren werken met kleinere groepen leerlingen en staan met z’n tweeën voor de groep. ‘We werken met heldere kaders en met kwaliteitskaarten, over onze ambities en over onze doelen. Ik bied veel ruimte aan de collega’s om mee te denken en mee te praten over onze koers. De kinderen hebben veel rugzakjes en wat wij daar tegenover kunnen zetten is goed onderwijs bieden. We zijn niet voor niks Klassewerkplek geworden. Klassewerkplek zijn zegt iets over het werkgeluk van leerkrachten en de mate waarop ze zelf invloed hebben om hun werk vorm te geven. Dat zegt niet direct iets over de kwaliteit van ons onderwijs. Indirect hangt het ene natuurlijk wel met het andere samen.’

Hoe wordt een school een Klassewerkplek
Kristel: ‘’Door het vooral samen te doen. Ik ben weliswaar eindverantwoordelijk, maar heb het team nodig om goed onderwijs te kunnen bieden. Ik ben ondersteunend daaraan en vraag dus constant “Wat heb jij nodig om te kunnen doen wat je moet doen?” Daarnaast probeer ik te prioriteren en overbodige dingen weg te houden bij de leraren. We werken op een kleinschalige school en iedereen die hier komt voelt onze verbondenheid duidelijk. Toen ik hier kwam heb ik gewerkt aan de teamvorming, aan een duidelijke visie en tegelijkertijd aan het helder maken van wat we wel doen én wat we juist ook niet doen!’

Kernwaarden veiligheid en vertrouwen
Voorop staat een goed contact met ouders: elkaar leren kennen staat centraal op deze school. Ouders mogen bijvoorbeeld in de klas komen en er wordt hard gewerkt om een relatie op te bouwen met ouders en kinderen. ‘Dat doen we bijvoorbeeld door bijeenkomsten te organiseren waarin wij vertellen over onze cultuur en ouders uitnodigen om ook over hun cultuur en hun feesten te vertellen. We hebben ook een ouderkamer. Ouders komen er koffie drinken, we leren van en met elkaar (hoe ziet het onderwijs in Nederland eruit?). Ouders vertellen ook over hun cultuur, normen waarden, waar ze vandaan komen. Omdat ouders nog niet mogen werken zolang ze geen verblijfsvergunning hebben, wordt de ouderkamer druk bezocht.
Belangrijk voor de kinderen is dat de omgeving voorspelbaar is. Dat bieden we door structuur en routines. We focussen ons op het gevoel van veiligheid voor kinderen. Dat gaat hand in hand met een veilige omgeving en met goed onderwijs. Die twee zijn nodig voor kinderen om een voorspelbare omgeving te maken. Kinderen die veel in hun rugzak hebben zijn hierbij gebaat: ze weten dat ze worden gezien en gehoord. Ze mogen hier gewoon weer kind zijn.

Kernwaarde groeien en bloeien
Kristel vervolgt: ‘Bij de intake met de ouders en het kind zorgen we ervoor dat we zo veel mogelijk te weten komen van het gezin en het kind. Waar komt het kind (letterlijk) vandaan? Welk onderwijs heeft het genoten? Zijn ze geletterd? Wat voor schrift hebben ze aangeleerd gekregen? Hoe verliep het onderwijs in hun land? Wat is het verhaal achter hun vlucht? Soms zijn ouders heel terughoudend, omdat in allerlei landen onderwijs een verlengstuk is van de overheid, waardoor er bij ouders weinig vertrouwen kan zijn naar de school. Als het niet goed gaat met kinderen, krijgen ouders in sommige landen het gevoel dat zij dan iets niet goed doen in de opvoeding. Dus zijn ze huiverig om zorgen of problemen te delen. Wij werken hard aan het opbouwen van dat vertrouwen en uiteindelijk ook partnerschap met de ouders. We doen het samen!
We laten onderwijs zo veel mogelijk aansluiten op het niveau van het kind. Daarvoor gebruiken we een starttoets om het niveau te bepalen. De groepen bestaan uit kinderen van dezelfde leeftijd, maar daarbij wordt in de klassen gedifferentieerd. We toetsen kinderen elke 10 weken, om ons onderwijs bij te stellen. en kinderen stromen door als ze eraan toe zijn. We werken op maat.’

Kernwaarden samen en betrokken
‘De nieuwe leraren die hier komen werken hebben allemaal een pabo-diploma. Op deze school is wel meer nodig, want de leerlingen vragen iets anders. We bieden zelf scholing aan en daarnaast hebben leraren ook altijd een eigen verhaal en vaardigheden die we hier graag benutten. Verder zijn er scholingen rondom NT2, culturele responsiviteit en traumabegeleiding.  Deze basis heb je nodig om hier te kunnen werken.’

Waar wil de school naar toe?
Er is een goede samenwerking met andere scholen in de regio en begeleiding bij doorstroom  van kinderen naar de verschillende basisscholen. ‘We geven tevens advies aan andere scholen
Sinds dit jaar zijn we Klassewerkplek  en sinds vorig jaar zijn we  een Taalvriendelijke school met aandacht voor thuistaal en thuiscultuur. Eerst was het vooral Nederlands dat de boventoon voerde; nu verbinden we de thuistaal aan de Nederlandse taal.
We werken veel samen met de mensen van de minor over culturele diversiteit vanuit de pabo, en met voorbeelden uit de wetenschap. We hebben een pact gesloten met Avans en Fontys  in Tilburg. Derdejaars minorstudenten komen hier, we delen onze expertise met ze. Er zijn ook vakdocenten die hier de laatste ontwikkelingen met ons komen delen. Met het ROC werken we in diverse groepen om de vooroordelen weg te halen, ondermeer door kinderen hun verhaal te laten vertellen over waarom ze zijn gevlucht. AZC-school Prinsenbos neemt dus ook haar maatschappelijke verantwoordelijkheid’.

Inspirerend schoolleiderschap
Gevraagd naar hoe Kristel zelf fris en inspirerend in haar werk blijft, zegt ze dat ze dat vooral uit haar team haalt, want ‘die doen wat ze doen.  Ze willen allemaal het beste voor het kind en ik ook.
En hoe mooi is het als we na een paar maanden zien hoe de leerlingen groeien en hoever ze zijn gekomen. Dat vind ik zo mooi, zo inspirerend, en dat is elke keer weer een moment om te zeggen: hiervoor doe ik het. Ik hoop dat over 20 jaar iemand die zijn/haar plek in Nederland heeft gevonden terugkomt in de school en zegt: “Ik heb  jaren geleden hier op school gezeten en zo’n goede start gehad.”  Die kwaliteitsslag wil ik maken. En ik wil verbondenheid creëren. Ik hoop hier met name een gevoel van trots te krijgen over wat we hebben bereikt en hoe betekenisvol we zijn voor de regio. Dat we het verschil kunnen maken  voor de kinderen die hier zijn en voor de mensen die hier wonen.’

Meer weten?
 

Basisschool Prinsenbos
Prinsenbosch 26
5126 ND Gilze

Voor meer informatie verwijzen we je naar de website van de school