Het leed dat meerkeuzevragen heet

19 april 2016

In de loop der jaren voor haar klas, kwam Cindy Verhoek erachter dat meerkeuzevragen misschien wel helemaal niet zo goed kennis toetsten als ze al die tijd gedacht had. Leerlingen die een "fout" antwoord hadden, bleken bij navraag prima te kunnen beargumenteren waarom ze dat andere antwoord gekozen hadden, waardoor Cindy het eigenlijk ook niet meer fout wilde rekenen. En haar persoonlijke ervaringen met meerkeuzevragen bleken bij nader inzien ook niet heel positief. Zij heeft het roer dan ook omgegooid: ze gebruikt toetsen met meerkeuzevragen nu als middel om met elkaar in gesprek te gaan, elkaar te overtuigen, discussies te voeren en bovenal om succeservaring te bewerkstelligen.

In de eerste jaren als groepsleerkracht op diverse basisscholen vond ik het al een hele taak om het klassenmanagement in orde te hebben, te voorzien in de onderwijsbehoeften van de leerlingen, samen te werken met collega’s en ouders, etc., laat staan dat ik tijd had om na te denken over de wijze van toetsing, van zowel de methodegebonden als niet-methodegebonden toetsen. Gebrek aan tijd? Onzin. Ik heb simpelweg de eerste jaren nooit kanttekeningen gezet bij de wijze van toetsing want vaak waren de resultaten heel zinvol om mijn onderwijs vorm te geven. Tenminste, dat dacht ik…..

Enkele jaren geleden begonnen de eerste signalen mij te bereiken; de signalen die mij vertelden dat de wijze van toetsing van de kennis van leerlingen nogal ‘vreemd’ was. Ik ging regelmatig in gesprek met de groep en met individuele leerlingen, want wat was nou de reden dat ze antwoord C hadden ingevuld en niet antwoord D zoals in het antwoordmodel werd aangedragen? De leerlingen waren in staat het antwoord dat ze hadden gekozen met meerdere argumenten toe te lichten. Argumenten die betrekking hadden op de tekst, de vraagstelling en de actualiteit. De eerste keren dat ik hierover in gesprek ging met leerlingen ging alsnog de gekleurde pen door het antwoord: een kruis, dus een onjuist antwoord. Later werd het bespreken en beargumenteren van de antwoorden ‘gewoon’ en ging ik wel eens tegen de antwoorden in de handleidingen in.

Eye-opener
De grootste eye-opener moest toen nog komen. Twee jaar geleden startte ik met de opleiding master SEN (Special Educational Needs) taalspecialist en dyslexie. Het curriculum bestaat uit diverse onderdelen, zoals het volgen van interessante modules op het gebied van lezen, spellen en schrijven. Maar ook het leren doen van onderzoek en het uitvoeren van diverse onderzoeken op de school waar ik werk. Ook twee ‘masterkennistoetsen’ maken deel uit van het onderwijsprogramma, een toets pedagogiek en een toets didactiek. Pedagogiek is écht mijn ding, dus ik ging ervoor! Alle artikelen lezen, leren, markeren, mindmaps maken, etc. Nu zou ik deze toets vast halen.

Niets bleek minder waar. Eerste keer niet behaald, misschien moest ik toch wat meer hardop lezen en leren? Tweede keer niet behaald: waar zit het hem nu in? BINGO! In de meerkeuzevragen A – B – C. Ik had er nachtmerries van. Tweemaal ervoer ik dat ik precies wist op welke bladzijde ik over de gevraagde kennis gelezen had, maar één van de drie antwoorden kiezen? Dat lukte me niet. Ik schreef mijn antwoorden tijdens de toets helemaal uit met argumenten en hoopte zo toch het ‘juiste’ antwoord te kiezen. Oh ja, misschien moest ik ook niet alle nieuwe kennis meteen toepassen in mijn groep? Door mijn eigen ervaringen was het nog moeilijker om één van de drie antwoorden te kiezen.

Zucht. Hoe konden we nu al die jaren de ontwikkeling van leerlingen meten met behulp van meerkeuzevragen? Zeker op het gebied van begrijpend lezen worstelde ik hiermee. Dan is er ook nog de invloed van 21^e eeuwse vaardigheden: ik wil de leerlingen toch leren om creatief te denken, niet de vaste paden te bewandelen? Ik wil de leerlingen toch leren om kritisch te denken?

Sinds vorig schooljaar gebruiken we de toetsen met meerkeuzevragen als middel om met elkaar in gesprek te gaan, elkaar te overtuigen, discussies te voeren en bovenal om succeservaring te bewerkstelligen!

Oh ja, misschien dat het aan mijn eigen vaardigheden ligt dat ik hier nooit eerder zo intensief over na heb gedacht… dan kunt u als lezer alleen maar trots zijn op het feit dat u al wel uw handelen heeft ontwikkeld!