Het belang van je naam: 'Juf, weet je nog hoe ik heet?'

9 november 2016

Een cliënt van Hanneke van den Berg vertelde dat hij in zijn leven zestien keer is verhuisd, van land tot land. Daar was een vluchtelingenstatus aan verbonden. Van zijn bestaan als kind was niet veel meer overgebleven. Maar zijn naam wel. Dat was zijn houvast en hij droeg hem met trots. Zo belangrijk is een naam dus. 'Het uitspreken van een naam zorgt er voor dat iemand wordt erkend en dichterbij is.'

‘Weet je nog hoe ik heet?’ Farayan heeft de vraag voor de derde keer gesteld is in het afgelopen uur.

Farayan, een tengere jongen van 9 jaar, stelt zijn vraag opnieuw met ernstige ogen. Hij werkt aan een gedetailleerde gelukstekening die hij maakt met gracieuze gebaren. In de les is hij innemend en heeft vriendelijke manieren. Ondertussen vertelt hij dat kinderen zijn naam wel eens zijn vergeten. Dat hij dat jammer  vindt want dan ‘is hij er niet bij’ .

Ik stel hem gerust stel en verzeker hem dat ik zijn naam echt nog weet. Hij is zichtbaar opgelucht.

Als gast-juf of ‘geluksjuf’ zoals een kind mij noemt, is het niet bepaald eenvoudig om alle namen van de hele groep in de eerste les te onthouden.

‘Steeds  herhalen Farayan, dan gaat iedereen het vanzelf onthouden’  vertel ik hem.  ‘Jij bent iemand, dus je mag dat ook altijd zeggen!'

Hoewel ik de achtergrond van Farayan niet helemaal ken (hij is vanuit het buitenland naar Nederland verhuisd) voel ik dat zijn vraag voortkomt uit de behoefte om gezien en gehoord te worden. Dit is voor hem belangrijk.

Ik besluit om dit onderwerp uit te diepen in de les en vraag de kinderen of zij weten hoe belangrijk een naam is. Iedereen begrijpt dat een naam betekent dat jij en de ander weet wie je bent.  ‘Dat je naam bij je hoort’,  ‘ En dat iedereen zich jou altijd kan herinneren’.

Het is een mooie geluksles met veel interactie. De rest van de dag blijft wel de dringende vraag van Farayan door mijn hoofd zingen, evenals zijn naam.

Want waarom is het zo belangrijk dat je bij je naam wordt genoemd en dat deze wordt onthouden?

Een naam geeft  identiteit en bestaansrecht. Een naam is de erkenning van  ‘ik besta’ en  ‘ik-ben-ik’. Wanneer jouw naam wordt uitgesproken krijgt de naam letterlijk kracht en betekenis en geeft verbinding en herkenning. Serieus genomen worden, voelen dat je er toe doet.

Erkenning van jezelf betekent ook dat je de ander kunt erkennen zoals die is. Een kind dat z’n eigen kracht nog aan het ontdekken is zoekt naar houvast en bevestiging, iets dat altijd blijft bestaan. Een naam hoort dus bij je.

Ik bedenk hoe onaardig het eigenlijk is om bijnamen te gebruiken. Of het achteloos roepen van het onpersoonlijke: 'hé jij daar…!'  of naar iemand 'hoi', 'hi', of 'hey' roepen. Hoe prettig het is om in alle communicatie iemand gewoon bij de naam te noemen en zelf bij naam te worden genoemd.

Neeltje Maria Min heeft dit prachtig verwoord in een gedicht:  Noem mij, bevestig mijn bestaan, laat mijn naam zijn als een keten.'

Het is mooi als kinderen je een spiegel voorhouden. Want ook ik merk dat ik in het dagelijks leven soms aarzel om de naam van volwassene uit te spreken. Uit verlegenheid of is het misschien onzekerheid? Diep in mijn hart voelt het uitspreken van een naam ook dat iemand dicht(er) bij staat en dat kan kwetsbaar voelen. Soms word ik er ook onrustig van als iemand mijn naam uitspreekt.

Het is goed om daarover na te denken en te realiseren wat dit betekent voor een ander. Zoals een cliënt die vertelde dat hij in zijn leven zestien keer is verhuisd, van land tot land. Daar was een vluchtelingenstatus aan verbonden. Van zijn bestaan als kind was niet veel meer overgebleven. Maar zijn naam wel. Dat was zijn houvast en hij droeg hem met trots. Zo belangrijk is dus ook de naam voor een volwassene.

Ik lees over patiënten in het ziekenhuis die blij zijn artsen met hun naam aanspreken. Zij voelen zich dan geen (patiënt)nummer maar een mens.

Ouderen en zwakkeren die aangeven hoe belangrijk het is om zelf bij naam aangesproken te worden en niet over  hoofd en schouders.  Hoeveel pijn het doet dat zij minder kunnen maar nog wel kunnen spreken en dat daarom hun naam, hun identiteit zo belangrijk is. Dat dit bijdraagt aan hun zelfbeslissingsrecht.

Het uitspreken van een naam zorgt er dus voor dat iemand wordt erkend en dichterbij is.

Als ik een aantal weken later Farayan toevallig tegenkom in de supermarkt roep ik hem  bij zijn naam. Ik vertel hem dat ik zijn naam nog steeds weet en beloof hem plechtig dat ik die altijd zal blijven onthouden. Hij lacht een brede glimlach!

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Noem me bij mijn ware namen, alsjeblieft,

zodat ik kan ontwaken

en de deur van mijn hart open kan staan,

de deur van mededogen.

(Thich Nhat Hanh)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Hanneke van den Berg is kindercoach-counsellor-coach in praktijk  Kicoco Kindercoaching  in Delft.