Filosofische vragen op de gang

2 januari 2023

Sinds dit schooljaar werkt Ine van Vuuren als teamleider op een school voor speciaal onderwijs (cluster 2). Ze heeft, zonder dat iemand het wist, in de gangen van school filosofische vragen opgehangen die te maken hebben met het nieuwe jaar. Het prikkelt de kinderen tot allerlei mooie gedachten en tekeningen. Maar niet alleen de kinderen!

Gerommel en zachte stemmen in de gangen van school.  Enkele kinderen zijn meer dan een uur te laat.  Taxibusjes hebben door een tekort aan chauffeurs meerdere keren moeten rijden om alle kinderen thuis op te kunnen halen.  En hoewel de meeste kinderen nu toch echt in de klas zijn, loopt er nog een jongen in de gang.  Hij staat even stil, leest wat, loopt verder. Hij maakt helemaal geen aanstalten om naar zijn klas te gaan.  Als ik  dichterbij kom, kijkt hij me blij aan: ‘Hoi juf Ine,  dit is zo leuk! Zijn er nog meer? Ik wil ze állemaal vinden!’

Ik zie dat hij de filosofische vragen heeft ontdekt, die ik gisteren na schooltijd in de gangen heb opgehangen.  “We wensen elkaar straks ‘gelukkig nieuwjaar!” staat er op de simpele witte A4-tjes met groene letters. En ook:

‘Wat is geluk ?’
‘Wat is voor jou geluk?’
‘Wat is het verschil tussen geluk hebben en gelukkig zijn?’
‘Als je iemand geluk wenst, wordt ie dan ook gelukkig?’
‘Hoezo wensen we elkaar maar een keer per jaar geluk?’

‘Dit is de laatste’, zeg ik tactisch, ‘welke vind je het leukst?’
‘Deze’, zegt hij: ‘ Gelukkig nieuwjaar…  kun je een jaar lang gelukkig zijn?’ en hij huppelt naar zijn klas. Nog net op tijd binnen om samen fruit te eten.

Geluk is een abstract begrip.  Daarbij is het voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS ) moeilijk om hun gedachten en gevoelens te verwoorden en te beargumenteren waarom iets gebeurt of waarom zij iets vinden.

‘Geluk is… een sterke Pokémonkaart hebben’
‘Geluk is… een kat hebben’
‘Geluk is… voetbal kijken in een voetbalstadion’
‘Geluk is… met de trein op reis’
‘Geluk is… ramadan’
‘Geluk is… paardrijden’
‘Geluk is.. als mijn familie blij is’

...tekenen de kinderen.  En ze ontdekken dat geluk voor iedereen iets anders kan zijn.

‘Geluk is..  samen eten’
‘Geluk is… gezond zijn’
‘Geluk is..  met familie samen te zijn’
‘Geluk is… mijn kind blij te zien op school’
‘Geluk is… dat ik vandaag voor het eerst een kerstlunch in de klas van mijn kind meemaak op school’

... zeggen de ouders wanneer een vakdocent die een zieke groepsleerkracht vervangt, hen ook uitnodigt over deze vraag na te denken.

‘Wat is voor jou geluk?’  hoor ik een kind een ander kind vragen in de wandelgang.

‘Het is zo leuk om kinderen op te halen uit een klas en dan samen onderweg na te denken over een vraag die we zien’, zegt een logopediste op weg naar haar logopediekamer.

‘Hang jij steeds die vragen in de gangen op?’, zegt mijn leidinggevende. ‘Ik liep vanochtend door de gang en ik werd er echt even door geraakt.’

‘Het gaat verder dan het zichtbaar maken van filosoferen, je voegt inhoud toe èn taal’,  zegt een andere logopediste.

Geluk zit in kleine dingen….

Ine van Vuuren werkt als teamleider op de Alexander Roozendaalschool in Amsterdam, een school voor speciaal onderwijs (cluster 2).