Eigenaarschap kun je leren

11 januari 2021

Hoewel digitaal, de periode van het informeren van leerlingen in groep 8 en hun ouders is in volle gang. Omdat ze op de Nieuwste School (DNS) in Tilburg veel aandacht hebben voor de ontwikkeling van de leerling en daarmee dus ook voor de ontwikkeling van eigenaarschap bij de leerling, komt de vraag naar wat een leerling moet kunnen om op DNS succesvol te zijn altijd op tafel, onder andere bij rector Marieke van den Hurk.

Ons antwoord is steevast: ‘Alle leerlingen met een mavo-, havo- of vwo-advies kunnen op onze school succesvol zijn, als ze actief willen zijn en willen leren.’

Ze hoeven het nog niet te kunnen, ze gaan het op DNS leren.

Datzelfde geldt voor eigenaarschap. Daarmee doelen we op het vermogen om zelf de beslissingen te kunnen nemen die goed voor je (leerproces) zijn. Een kind hoeft dat nog niet te kunnen. Hij of zij leert het op DNS.

Maar hoe leer je eigenaarschap aan? Wat is daarvoor nodig?

Grootbrengen door kleinhouden
Deze vraag deed me denken aan een boek dat ik jaren geleden toen ik Pedagogiek studeerde las. Het had de titel: “Grootbrengen door kleinhouden”. Auteur Lea Dasberg stelt dat kinderen onvoldoende mogelijkheid hebben om zelfstandig volwassen te worden, doordat we voor hen een speciale beschermde bubbel creëren, door haar aangeduid met “Jeugdland”. Dit Jeugdland is een typisch westers verschijnsel waardoor kinderen in een beschermde omgeving mogen opgroeien. Ver weg van de hardheid van het volwassen bestaan. Dasberg ziet de voordelen van een dergelijk Jeugdland, maar benadrukt dat het noodzakelijk is dat kinderen over de grenzen van dit Jeugdland leren denken. Kinderen moeten leren zelfstandig te worden. Het gaat om een “wordingsproces” Je bént het niet, zelfstandig, maar je wórdt het langzaam maar zeker, met vallen en opstaan. Je leert het al doende.

Dat is waar het bij de ontwikkeling van eigenaarschap ook over gaat. Over het zelfstandig worden. Dat is een behoorlijke opgave. Zelfstandig worden betekent een heel precies en actief en zoeken naar de juiste modus, naar antwoorden op de vraag “wie en hoe wil ik worden?” En dat is voor elk individu anders, verschilt per kind en ook per generatie.

De veilige haven verlaten
Een ding is zeker: dat wordingsproces ontstaat niet door in een veilige bubbel te blijven, maar juist door de veilige haven te verlaten. Precies op tijd. Een nieuwe, spannende wereld in. Wetende dat je met tijden altijd terug kunt komen naar de veilige plek om uit te rusten, lang genoeg om bij te komen en weer verder te gaan met het wordingsproces. Zodat uiteindelijk het moment komt dat je zelf je eigen veilige haven weet te creëren.

Het mag duidelijk zijn: dat vraagt om maatwerk en afstemming, om vertrouwen, ruimte en om vakmanschap. Ingewikkeld, moeilijk, maar een prachtige uitdaging!

Marieke van den Hurk is rector van De Nieuwste School in Tilburg.