De ontwikkeling van de leerling centraal

16 november 2020

Het vraagt kwetsbaarheid om als schoolleider de organisatiestructuur van je school onder de loep te nemen. Toch is dat precies wat rector Marieke van den Hurk van De Nieuwste School (DNS) deed. Want als je als school zegt dat de ontwikkeling van je leerling centraal staat, moet de organisatievorm daaraan dienstbaar zijn. Haar conclusie was dat dat beter kon op DNS en ze ging dus met het hele team aan de slag vanuit een gezamenlijk doel: de ontwikkeling van hun leerlingen.

De ambitiethema’s van de Nieuwste School zijn te herleiden tot één gezamenlijk doel: de ontwikkeling van de leerling. Die staat centraal. Daar gaat het om: de leerling die zich in de volle breedte kan ontwikkelen.

Daarop zijn het gehele onderwijs en alle betrokkenen gericht en dat vraagt om verschillende competenties en grote inzet van alle professionals in de school.

Deze ambitie vraagt ook echter ook om een schoolorganisatievorm die ervoor zorgt dat professionals niet anders kunnen dan de ontwikkeling van de leerling centraal te stellen. Maar hebben we die? Het antwoord is “nee”. Zoals op veel scholen is ook op DNS de organisatiestructuur gericht op de organisatie van het onderwijs, op het verzorgen van goed onderwijs en niet primair op de ontwikkeling van de leerling.

Dat betekent natuurlijk niet dat er in de huiskamers, onze klaslokalen, geen aandacht is voor de ontwikkeling van de leerlingen. Onze experts en mentoren hebben die focus zeker wel. We horen ook terug van ouders en leerlingen dat men daarop de school waardeert, maar de manier waarop de school georganiseerd is draagt daar niet altijd aan bij.

Door middel van een organisatiestructuur worden (groepen) individuen met elkaar verbonden. Door het vormen van teams worden mensen gedefinieerd als “behorende bij dat team” en wordt tevens duidelijk gemaakt hoe dat team zich verhoudt tot andere teams en bijvoorbeeld de schoolleiding. In de praktijk blijkt echter dat in veel scholen verschillende onderdelen van de organisatie elkaar niet of slechts beperkt beïnvloeden. Ofwel: er wordt niet optimaal samengewerkt. Dat is jammer omdat we óók weten dat innovaties in het voortgezet onderwijs beter verlopen als professionals goed met elkaar samenwerken.

Tevens zien we een soort van arbeidsdeling: elke docent heeft voor zijn of haar vak een goed beeld van de leerling, maar zelden heeft het hele team het totaalbeeld van de ontwikkeling van diezelfde leerling. En dát is wel wat we zouden moeten hebben als we die ontwikkeling centraal stellen!

We hebben geconcludeerd dat er op dit gebied werk aan de winkel is. Concreet gezegd: op de Nieuwste School buigen we ons over de vraag: “Hoe moeten we onze school organiseren zodat onze mentoren en experts optimaal met elkaar kunnen samenwerken rondom hun gezamenlijke doel: de ontwikkeling van de leerling?”

We houden ons hiermee bezig onder leiding van degene die promoveerde op dit thema: Ben van der Hilst, auteur van het boek “Teamgericht organiseren in het onderwijs”.

Op dit moment is de oriëntatiefase afgerond: we hebben aan de hand van ons organogram in beeld gebracht op welke punten in de school de verbanden tussen teams niet duidelijk zijn. De komende weken gaan we nadenken over hoe we in de organisatiestructuur meer verbindingen kunnen aanbrengen die ervoor zorgen dat samenwerking tussen onderwijsprofessionals rondom de ontwikkeling van de leerling voortdurend gestimuleerd wordt en als vanzelfsprekend verloopt.

Hoe de nieuwe structuur er gaat uitzien weten we nog niet. Wat we wél weten is dat we willen gaan werken in een organisatievorm die ervoor zorgt dat onderwijsprofessionals als vanzelfsprekend met elkaar samenwerken en daarmee de basis leggen voor verdere innovatie en ontwikkeling van het onderwijs, vanuit een gezamenlijk doel: de ontwikkeling van onze leerlingen.

Marieke van den Hurk is rector van De Nieuwste School in Tilburg.