De ergste klas ooit? ‘Wij zijn echt heel druk, hè?’

20 januari 2020

‘Meneer, die mevrouw van wiskunde zegt dat wij echt de ergste klas zijn die ze ooit heeft gehad!’ Met die boodschap komt de mentorklas van docent Arjan Moree zijn les Geschiedenis binnenlopen. Dat zijn klas gezelligheid soms boven opletten verkiest, wist hij wel. Maar zijn ze nu werkelijk zo druk? En wat is hier nu eigenlijk aan de hand?

‘Meneer, die mevrouw van wiskunde zegt dat wij echt de ergste klas zijn die ze ooit heeft gehad!’ Sander toen hij mijn lokaal in kwam stormen. Gevolgd door Ibrahim en Noël die daar nog eens overheen riepen: ‘En ze is echt al tachtig ofzo, dus ze heeft toch al genoeg klassen gezien… Dan zijn we echt wel erg hè, meneer?’ Daar zit je dan als mentor van deze groep achter je bureau. ‘Wij zijn echt heel druk, hè?’ voegt Joëlle nog toe…

Deze start van de les had ik niet helemaal zien aankomen. Dat mijn mentorklas gezelligheid soms boven opletten zet wist ik wel, dat ze af en toe wat veel geluid produceren wist ik ook, want het blijven kinderen. Mijn les geschiedenis over de oudheid kreeg nu even een andere start dan ik gepland had. Toch komt deze vraag wel vaker voor. Klassen die binnenkomen en vragen “hoe erg ze zijn”. Ik weet nooit zo goed wat ik met die vraag moet. Zoeken ze dan bevestiging om vervolgens als een self-fulfilling prophecy grensverleggend gedrag tentoon te spreiden, omdat dit past bij het zelf gecreëerde beeld van de klas? Of willen ze eigenlijk horen dat het allemaal wel meevalt? Meestal lach ik het een beetje weg, maak er een grapje over en gaan we weer verder.

Mijn mentorklas zit vol met leerlingen die heel graag naar de havo wilden, maar waar vanuit de basisschool toch wel twijfel wat of ze dit aan zouden kunnen. Dat bleek ook direct al in de eerste weken. Met name het leesniveau blijft achter en leerlingen lopen hier bij vrijwel alle vakken tegenaan. We zetten in op begeleiding, maar ik zie de worsteling bij de leerlingen. Iedere les zie ik ze met de ingewikkelde teksten in hun geschiedenisboek stoeien. Bij het samenvatten van een tekst is alles belangrijk, bij het arceren van de belangrijkste punten lijkt de tekst wel een kleurplaat en bij het noteren van de moeilijke woorden zijn dat er een stuk meer dan ik verwacht had. Het is hard werken voor mij, maar zeker ook voor de leerlingen die moeten zien te begrijpen waar het allemaal over gaat. Dat vergt continue aandacht: wanneer het te moeilijk dreigt te worden geven de eerste leerlingen al op. Deze momenten zijn spannend, want afhaken betekent vaak andere dingen doen en zorgen voor onrust. Een momentje verslappen is er niet bij met deze groep.

Ik kan me goed voorstellen dat dit ook bij andere lessen zo zal gaan. Maar de vraag hoe erg mijn mentorgroep eigenlijk is, blijft wel rondspoken in mijn hoofd. Want wat doe je als docent eigenlijk wanneer je zoiets tegen een klas zegt? Wat voor signaal geeft dit voor de leerlingen? Het lijkt me niet dat leerlingen zich hierdoor beter gaan gedragen, minder geluid gaan produceren of beter hun best doen. Zeker niet wanneer school eigenlijk al heel lastig voor ze is. Dat het lastig is brengt veel onzekerheid met zich mee, en die uit zich bij sommige leerlingen in wat stoer gedrag.

Als we echt willen dat het gedrag van leerlingen verbetert, moeten we bij onszelf beginnen. We moeten ons als docenten ervan bewust zijn dat dat wat we zeggen impact heeft op de leerlingen. Zeker wanneer dit negatieve uitspraken zijn, want die blijven vaak nog langer rondspoken in hun hoofden. Bevestigen dat ze erg druk zijn heeft niet tot gevolg dat dit ineens minder wordt. Door tegenover dit gedrag duidelijke kaders, begrip en vertrouwen te zetten, bereiken we veel meer dan leerlingen neerzetten als verschrikkelijk, onhandelbaar en de ergste klas ooit. Uiteindelijk zijn het gewoon kinderen die iets willen leren, bij wie niet alles lukt en die mede daardoor onrustig worden. Deze roep om aandacht moeten we beantwoorden. Laten we dat vooral niet doen door een klas de ergste klas ooit te noemen: daar wordt niemand beter van.

Arjan Moree is docent geschiedenis op PENTA College CSG Scala Rietvelden in Spijkenisse.