De ander aankijken als je met elkaar praat

3 februari 2018

Het is een goede gewoonte dat twee mensen die met elkaar in gesprek zijn, elkaar ook aankijken. Maar niet elk kind kan of wil dat. Het gebeurt wel eens dat leerkrachten daar boos om worden, maar er blijkt verrassend vaak een goede verklaring voor te zijn, die de kinderen zelf ook prima kunnen uitleggen. Voor Mascha Groenman was het destijds in elk geval een eye opener.

Een paar jaar geleden kreeg ik een nieuwe groep overgedragen van een collega. Het was een groep met daarin flink wat kinderen om wie zorgen waren. Veel jongens, veel druk gedrag, veel concentratieproblemen. Over één van de kinderen werd gezegd dat hij waarschijnlijk een vorm van autisme had, omdat hij de leerkracht nooit aankeek, vaak in zijn eigen wereldje verkeerde en niet oplette tijdens instructies. Er zou onderzoek volgen in het nieuwe schooljaar.

Na de zomervakantie bleek deze groep inderdaad te bruisen. Kinderen vol enthousiasme, zeer sociaal en bereid gelijk te reageren op dat wat ik als leerkracht aanbood. Aan het einde van de dag was ik er moe van.

Rond de herfstvakantie was het kind waarbij autisme vermoed werd, onderzocht. Ik twijfelde al aan de veronderstelde diagnose, maar wist ook niet goed waarom hij was zoals hij was. Het kind bleek een torenhoog IQ te hebben. De onderzoeker had hem gevraagd waarom hij haar niet aankeek. Daar had hij een logische verklaring voor: ‘Als ik jou aankijk, kan ik niet goed nadenken, want dan denk ik aan jou.’ Autisme was van de baan, ik ging lezen en leren over hoogbegaafdheid.

Pas geleden voerde ik een gesprek met Dochter over een interactie met een docent bij haar op school. Ze was boos en verontwaardigd omdat de docent in de les iets wilde bespreken wat Dochter echt niet wilde op dat moment. Dochter had de docent niet aangekeken en werd onbeschoft genoemd. Thuis kon ze me goed vertellen waarom: ‘Als ik haar aankeek, werd ik nog bozer en zag ik ook haar emoties. Dat is gewoon teveel!’ Ze legde me ook uit dat dat is waarom ze vaker mensen niet aankijkt: ze krijgt zoveel informatie en prikkels binnen, daar kan ze niet mee omgaan. In het onderwijs willen we graag dat kinderen leerkrachten aankijken, zodat we zien dat ze opletten. Maar voor sommige kinderen is dat echt teveel gevraagd, die kunnen juist niet opletten als zij hun leerkracht moeten aankijken.

Voor mij was het destijds een eye-opener.

Mascha Groenman is leerkracht op een basisschool in Bergen en moeder van twee kinderen.