Context bepaalt of de mens neigt naar samenwerking of concurrentie, maar concurrentie overheerst in onze samenleving

18 juli 2015

Paul Verhaeghe is klinisch psycholoog, psychoanalyticus en hoogleraar aan de Universiteit Gent. Met zijn boek Identiteit brak hij door naar het grote publiek. In zijn boek pleit hij voor een ander economisch en sociaal model dan de neoliberale meritocratie waarin we nu leven. Plots klampen niet enkel studenten psychologie en patiënten hem aan, maar ook bedrijfsleiders, advocaten en managers. De interesse is onverwacht  groot 'misschien door de crisis en het gevoel dat we op de grenzen zijn gebotst van het verhaal dat vandaag onze levens domineert.' In deze video van een uur geeft Verhaeghe tekst en uitleg.

Verhaeghe: 'Het begon allemaal in mijn praktijk. Ruim 15 jaar geleden stelde ik al vast dat wat ik daar zag, niet meer overeenstemde met wat ik had geleerd. We zagen met de jaren meer en meer eetstoornissen opduiken. Depressies ook. Een soort veralgemeende ontregeling. We weten nu dat elke maatschappij haar stoornissen bepaalt. De oorzaak van die problemen moet dus in het maatschappijmodel worden gezocht.'

In zijn boek 'Identiteit' ontkent Verhaeghe niet dat mensen competitieve wezens zijn, en dat concurrentie positief kan zijn. Maar er is ook nog een andere kant van de mens, namelijk die van de empathie en de samenwerking. Ook dat zit diep ingebakken in de mens, wat onder meer blijkt uit het onderzoek van Frans De Waal. Welk aspect van de mens het meest naar voren komt - competitie of samenwerking - wordt bepaald door de context. De auteur telt dat onze neoliberale maatschappij de nadruk legt op het competitieve. Zijn kritiek richt zich niet zozeer op de concurrentie op zich, maar op het feit dat concurrentie alles overheersend is, waardoor samenwerking minder mogelijk wordt. In deze video vat Verhaeghe zijn boek zelf samen en vindt er dialoog plaats.