Behandel kinderen gelijk door ze ongelijk te behandelen

26 augustus 2019

‘Ja maar, dat is niet eerlijk. Hij mocht dat wel en nu mag ik het niet!!’ Deze reactie herken je vast wel in je gezin of in de klas. En misschien herken je het ook dat je dan even door die reactie een klein beetje van je stuk wordt gebracht. Totdat je jezelf herpakt en denkt: ‘Ik weet heel goed waarom ik ‘Piet’ wel dit privilege gaf en ‘Jan’ nóg niet. Jan is er nog niet aan toe en Piet had het nodig om een stap voorwaarts te maken. En zo kan het ook gebeuren dat in een andere situatie ‘Jan’ iets wel mag en ‘Piet’ niet. Kortom, behandel kinderen gelijk door ze ongelijk te behandelen, is wat Henriëtte Dekker aan de hand van een mooi voorbeeld wil laten zien.

Als je als ouder of leerkracht goed weet te onderbouwen waarom je op een bepaald moment iets toestaat bij de één en bij de ander niet, is mijn ervaring dat kinderen dit heel makkelijk accepteren. Oké, ik geef toe dat sómmige kinderen zich wat minder snel gewonnen geven. In dat geval kan het helpen om het kind het privilege te laten ervaren, in ogenschouw nemende dat het kind zichzelf of zijn omgeving hiermee niet in gevaar brengt.

Hoewel veel ouders en leerkrachten erg hun best doen om tegemoet te komen aan de behoeftes van elk kind, blijkt dit in de praktijk toch niet altijd even makkelijk. Voor leerkrachten die zich vasthouden aan het beleid blijkt dit een uitdaging.  ‘Ja, ik wil geen precedent scheppen,’ is dan een veelgehoorde reactie. Ze gaan daarmee misschien (on)bewust voorbij aan de onderwijsbehoefte van het kind en stellen de regels voorop omdat ze vinden dat het kind  anders een voorkeursbehandeling krijgt. Deze ervaring had ik ook met Sjoerd, de leerkracht van Julian.

Uit de praktijk: Julian

De zesjarige Julian zit in groep 4 bij meester Sjoerd. Julian is een zeer pientere en nieuwsgierige jongen. Zijn ouders hebben hem bij mij aangemeld omdat hun zoon op dit moment met zeer veel weerstand naar school gaat. De ouders van Julian geven aan dat als hij uit school komt, hij ook niet te genieten is.

Als ik Julian spreek weet hij heel helder te verwoorden waar de schoen wringt: ‘Elke dag is hetzelfde. Als ik het werk klaar heb dan moet ik net als alle andere ‘pluskinderen’ in mijn plusboek werken. En dan moet ik per se met die kinderen in een groepje werken. Ik wil wel eens een keer iets anders doen. Ik zou veel liever samenwerken met Mats. Mats zit niet in het plusgroepje omdat hij niet zo snel is met rekenen maar Mats heeft altijd hele goede ideeën. Ik zou heel graag eens met hem een opdracht willen doen.’

Storend gedrag

De ouders van Julian vertellen dat ze de laatste tijd door meester Sjoerd regelmatig zijn benaderd vanwege het gedrag van Julian. Hij zou andere kinderen van het werk houden.  En tijdens de uitleg moet Sjoerd hem regelmatig bij de les houden omdat hij dan bezig is met zaken die niets met de les te maken hebben.

Beleid is beleid, regels zijn regels

In overleg met de ouders van Julian besluit ik een afspraak te maken met meester Sjoerd. Sjoerd bevestigt hetgeen de ouders van Julian vertelden. Als ik aan Sjoerd vraag wat hij denkt dat de reden is van het gedrag van Julian, moet hij het antwoord schuldig blijven. En nee, hij heeft hierover ook nog geen gesprek gehad met Julian zelf.

Als ik hem vertel hoe Julian het op dit moment ervaart en wat zijn wens is, blijft het even stil…. ‘Ja dat kan hij wel willen maar hier op school hebben we een beleid dat als het basiswerk af is, de kinderen in het pluswerk aan de slag gaan. Dat is nou één keer de regel. Hierin kan ik geen uitzondering maken. Ik wil iedereen gelijk behandelen,’ zegt Sjoerd vervolgens beslist.

Ik geef Sjoerd terug dat ik merk dat hij deze werkwijze vast doet vanuit een positieve intentie. Maar ik wil hem ook vragen over het volgende na te denken: ‘behandel je elk kind gelijk met dezelfde behandeling? Doe je hiermee recht aan de ontwikkeling van elk kind? Doe je hiermee recht aan de behoefte en ontwikkeling van Julian? En wat is je doel met het pluswerk? Zou je ook een ander middel kunnen inzetten om datzelfde doel te bereiken? Wat neem je nu waar bij Julian en wat is het effect op hem, jou en de rest van de klas?’

Weer met plezier naar school

Een heleboel vragen waar Sjoerd toch even in alle rust over na wilde denken. Hij ging uiteindelijk ‘de uitdaging’ aan om het beleid en de regels los te laten ten behoeve van het welzijn van Julian. En dit had gelukkig al snel een positief effect. Sinds het moment dat Julian aan een passende uitdaging mag werken, ziet Sjoerd meer betrokkenheid bij Julian. En de ouders van Julian zien weer een kind dat met plezier naar school gaat.

De vragen en deze ervaring werkten zo motiverend voor Sjoerd dat hij ook door een andere bril naar zijn leerlingen ging kijken. Hij zag het als een uitdaging om zijn lessen beter af te stemmen op de individuele behoefte en mogelijkheden van zijn leerlingen.

Uit het oogpunt van privacy, zijn de namen in dit blog gefingeerd.

Henriëtte Dekker is leerkrachtbegeleider en specialist in Gifted Education bij Smartease