'Als ze niet had gespiekt, had ze een 8,3. Nu heeft ze een 1,0'
26 februari 2020
De 13-jarige dochter van Suze Roelofs-Emonds maakte een natuurkunde toets en had - laten we het zo maar noemen - een 'zwak' moment. Ze wist het even niet, keek opzij en - baf - kreeg een 1 voor haar toets. Het zet haar moeder aan het denken: wat als we spieken anders zouden bekijken?
Afgelopen week had mijn dochter - 13 jaar, tweede klas VWO - een toetsweek. Ze moest tien toetsen maken. De laatste twee toetsen waren natuurkunde en Frans. Ze leerde hard in het weekend en vroeg om hulp waar nodig. Ze had veel grip op de te leren stof en maandagochtend vertrok ze met een goed gevoel naar school. Nog twee toetsen en dan zat het er weer op. Dat zou ze gaan vieren met een lunch in de stad met haar vriendinnen. Het liep anders.
Tijdens de toets natuurkunde wist ze het opeens niet, bij de 13e en laatste opdracht. Ze keek even naar haar buurvrouw om te kijken of ze op de goede weg was, om te kijken hoe je zo’n opdracht ook alweer aan moest pakken. En ineens… daar stond de surveillant. Betrapt op spieken! Onzekerheid, falen, verdriet, schuldgevoel, spijt, angst voor wat gaat komen, er ging van alles door haar heen…
Wat onschuldig leek te zijn, werd ‘spieken’ genoemd en daar staat een straf op: je krijgt een 1 voor je toets. Natuurlijk weet ze dat spieken niet mag. Natuurlijk had ze zich dit moeten realiseren. Natuurlijk moet je je toets zelf maken. Natuurlijk, we weten dit allemaal, het is namelijk op veel scholen al 100 jaar een vaste regel. Dat was dan ook de eerste reactie, helaas pindakaas. Wij als ouders waren niet boos, het is zoals het is en ze staat nog steeds een 7 gemiddeld (om een indruk te geven van hoe goed ze dit vak beheerst).
Tot ik vandaag naar huis reed vanuit mijn werk. Ik dacht aan Theorie U. Deze theorie helpt me wanneer iets me bezig houdt, wanneer ik ergens van binnenuit geen grip op krijg.
Wat als ik de situatie nog eens opnieuw zou bekijken, zonder oordeel, gewoon de feiten op een rij zet. Wat neem ik dan waar? Dan neem ik een meisje waar dat perfectionistisch is, onzeker is. Iemand die weet hoe het moet, goed heeft geleerd en met een toets bezig is. Het gaat goed, het gaat vlot, tot opdracht 13. Ze weet het niet, kan het wel zelf, maar even niet alleen. Ze heeft wat hulp nodig om het vervolgens weer zelf op te pakken. Deze hulp zag ze in haar buurvrouw, één blik, 3 seconde maar, dat was genoeg. Ze wist het weer en kon verder.
Wat als de docent het zo ook had gezien? Wat als hij haar had gevraagd of ze wat hulp nodig had? Of hij wat voor haar kon betekenen? Of één blik bij de buurvrouw voldoende was om haar toets te doen slagen? Dat hij haar had gezegd dat hij begrijpt dat je na 10 toetsen het misschien niet meer allemaal snel naar boven kunt halen. Wat als hij had gevraagd wat ze nodig had om de toetsweek succesvol af te sluiten? Of ze misschien onzeker was? Wat als hij had gezegd dat ze niet af moet kijken bij een ander, dat ze het echt zelf moet maken? Wat zou er gebeuren als hij de Theorie U erbij zou nemen? Opnieuw waarnemen en protocollen laat varen? Wat was er dan gebeurd?
Wat als je niet zou geloven in het uit je hoofd leren van lesstof? Als je uitgaat van begrip en toepassen? Wat als je de regel zou stellen dat je tijdens een toets één keer in je boek mag kijken? Of je boek erbij mag houden? Wat als je toetsen vervangt door andere opdrachten?
Wat zou er toch allemaal kunnen gebeuren, als je loskomt van oude patronen…
Vandaag kreeg ze haar natuurkundetoets terug. Als ze niet had gespiekt, had ze een 8,3. Nu heeft ze een 1,0. Ze vertelde me blij te zijn dat ze haar toets goed had gemaakt en dat ze het fijn vond te weten dat ze de stof goed had begrepen. Ze was trots op haar prestatie maar ook bang dat het beeld wat de docent van haar had, nu was veranderd. Dat hij geen vertrouwen meer in haar zou hebben. Ze zag er tegenop om hem weer onder ogen te komen, schaamte overheerste.
Ze is het gesprek aangegaan en heeft zich kwetsbaar opgesteld. Gelukkig kon de docent haar goed ontvangen en hij vertelde dat een fout niet zijn hele beeld van haar zou veranderen. Dat hij haar nog steeds een leuke, hardwerkende meid vond. Dat stelde haar gerust en met die boodschap kan ze verder. Ze heeft geleerd van haar les. Ik geloof niet dat dit nog snel zal gebeuren, wat ik eigenlijk wel jammer vind. Spieken zou wat mij betreft best toegestaan mogen worden als je daar goede afspraken over maakt met de leerlingen en kijk wat het brengt.
Zou de docent hier ook iets van geleerd hebben? Zou hij hier ook over nadenken?
Hoe lang blijft de ‘1-voor-spieken-regel’? Nog 100 jaar?
Suze Roelofs-Emonds begeleidt met haar zus Ellen Emonds scholen in het verbinden van hoofd, hart en handen middels hun bedrijf Tweemonds.
Reacties
Iris
Ik heb een groep 3. Sommige kinderen hebben inderdaad de ander even nodig als bevestiging, de 2e positie denker. ‘Ik level en haal bevestiging op.’
Tijdens dictee wordt er hevig gespiekt.
Sterker nog, ik stimuleer het. ‘Kijk maar en dan kom je er ook’. Het gaat er om dat een kind zich succesvol ontwikkelt. Als dat spiekmomentje nodig is om een stapje verder te komen met een ok gevoel, dan is dat wat nodig is.
Als leerkracht zie je ver van te voren al of een kind iets beheerst of op inoefenfase zit.
En daar zit ‘t leerzame reflectiegesprek. Wat heb je nodig van jezelf on die bevestiging van binnen uit op te kunnen halen?
Dán ontstaan er groeimomentjes, vanyit intrinsieke motiivatie.
Jeannette Kraij
Mooi dat je dit onder de aandacht brengt! Ik heb net zoiets met mijn dochter meegemaakt. Zij had bij een rekentoets het kladblaadje niet ingeleverd en dus kreeg ze een 1, terwijl ze eigenlijk een 8,7 had. Toen ben ik gaan vragen naar de functie van het spiekblaadje. Het antwoord was om grip te hebben op de validiteit van de toetsen, naast camera en geluid aan. Het was inderdaad een beetje een controlemiddel. Inmiddels hoorde ik van mijn dochter dat in Magister een 8,7 stond. Dus ik bedank de juf voor haar uitleg en geef aan dat ik van mijn dochter had vernomen dat in Magister een 8,7 stond. 'Ik hoop dat jullie willen gaan vanuit vertrouwen', schreef ik erbij. De juf besloot de 8,7 te laten staan met de opmerking dat ze trots op haar was. Wauw! Hoe fijn is het om als docent trots te zijn op je leerling? Ik vind het zo mooi wat deze docente doet. Het laat volgens mij ook zien goed zien hoe alle 'opgelegde' controle het werk- en leerplezier in de weg staat. Wat zou het fijn zijn wanneer controle plaats kan maken voor vertrouwen!
Dick van der Wateren
Als natuurkundeleraar heb ik altijd het standpunt gehuldigd dat hier dor Suze Roelofs en anderen wordt verdedigd. Als een kind het tijdens een toets het even niet meer weet, kun je als leraar even een kleine aanwijzing geven. Niet meer dan een duwtje. Daarnaast kun je een toets over laten maken tot die voldoende is. Het gaat immers niet om het cijfer, maar of er iets is geleerd. Dat haalt meteen een hoop toets-stress weg. Bij examens mag dat helaas niet, maar er is geen enkele reden om bij andere toetsen deze regels niet af te spreken.
Frans van Oostveen
Dank voor dit relaas.
Goed aangepakt als ouder, goed aangepakt door Suze, goed opgepakt door leraar.
Besteed je energie waar die het meeste oplevert. Zoek het juiste moment en het juiste strijdperk met mee- en tegenstanders.
Jessica
Wat als het onderwijs al die andere regels die al 100 jaar gelden, allemaal wens integraal in Theorie U zouden bekijken?
Yvonne Couprie
Wat als kinderen de toetsen net zo lang mochten herkansen tot ze een goed cijfer hebben en de stof echt beheersen met een succeservaring als beloning.