In The School of Play brengt Xandra van Hooff professionals – in onder meer onderwijs en zorg -  op een plek waarbij ze zichzelf wat minder serieus nemen en hun missie des te meer. ‘Ik denk dat leren alleen maar kan in een mate van ontspannenheid, vrijheid en speelsheid.’

Xandra van Hooff (1976) werd meer dan twintig jaar geleden opgeleid als leraar/pedagoog en deed tussendoor ook een master SEN. Maar vooral door haar liefhebberij (theaterwerkvormen, improvisaties en clownerie) te integreren in haar professionele leven is ze in haar eigen missie komen te staan, vertelt ze in deze NIVOZ-podcast. Professionele playfulness krijgt in The School of Play inhoud, vorm en betekenis. ‘Ik denk dat leren alleen maar kan in een mate van ontspannenheid. En daar wil ik mensen heen brengen.’

Voor Xandra is playfulness is niet zozeer gelinkt aan: we gaan een spelletje doen. Of we gaan wat jij mag leren, leuker maken. Nee, het is veel meer het opzoeken van de innerlijke vrijheid, waardoor we als mens als het ware niet zo snel in een overlevingsstand komen. Of het gevoel hebben dat er iets moet gebeuren. ‘Het gaat over een ontspannen samen zijn in wat mag er nu ontstaan, wat mag er nu aangekeken worden. In mezelf of in de ander. Of als het om school gaat, in dat wat er in het leerboek staat.’

Vanuit haar leraar zijn – Xandra werkte ongeveer tien jaar als docent in onderwijs en binnen de jeugdzorg – kreeg ze zicht op pedagogische momenten en dat wat er dan gevraagd wordt. ‘Je merkt dat er heel veel regels en afspraken zijn die het onderwijs beter maken. Maar ik zag ook dat als het erom ging - in het moment dat het nodig is dat je een kind blijft zien - dat ik helemaal niets had aan die regels en afspraken. En dat ik ook niets had aan wie ik dacht te willen zijn. Dat alles drijft op mijn missie om daar in het moment, met het kind, het goede te doen. En om te kijken, te ontdekken wat er dan ontstaat.  En als het even kan ook met de klas erbij, zodat we allemaal weer verder konden.’

Xandra zag dat ze een andere docent was, hetgeen haar soms ook in twijfel en onzekerheid  bracht. Maar door het schrijven en delen van blogs – ze schreef er tientallen voor het platform hetkind – ontdekte ze dat in haar eigen sensitiviteit, kwetsbaarheid en speelsheid ook een pedagogische kracht verborgen zat. ‘Ik kon daar in de school aanvankelijk slecht over praten. Maar toen ik enige afstand nam tot het onderwijs, toen ik daarop ging reflecteren, daarover ging bloggen, zag ik:  hé, maar het is heel waardevol wat ik heb gedaan. Hoe heb ik dat eigenlijk geleerd? Het antwoord was tweeledig. Ik ben blijkbaar van nature iemand die improviseert, die speelt, die als het ware theaterwerkvormen bedenkt, gebruikt, zonder daar ooit van gehoord te hebben. En ik zag dat ik daarmee mezelf hielp ‘beter’ te worden. Het was precies wat er nodig was om die kinderen te zien.’

Vanuit die ontdekking is uiteindelijk The School of Play geboren. Sinds 2018 heeft ze in Wijchen – ten zuidwesten van Nijmegen - wat praktijkruimtes waar ze met haar cursisten aan het spelen is. ‘Op het toneel, in allerlei kleine werk-, contact- en improvisatievormen. ‘Ik werk met mensen die in ‘het doen’ ontdekken waar dat ze zichzelf nog tegenhouden. Waar dat ze grenzen leggen aan wie ze willen zijn, hoe ze willen overkomen. Om vervolgens daarin de flexibiliteit op te zoeken, de vrijheid op te zoeken om het leven als het ware door zich heen te laten stromen. Dat zijn docenten, leidinggevenden. Maar ook mensen uit de zorg.’

Playfulness is ook een begrip dat in de NIVOZ-uitgave van Rob Martens ‘We moeten spelen’ terugkeert. Daarin biedt de auteur een cultuur-historisch overzicht waaruit duidelijk is dat spelen en leren niet los van elkaar gezien kunnen worden. Maar Xandra waarschuwt voor de kort-door-de-bocht denken, spel als methode. ‘Ik kan mensen niet leren om in twee of drie dagen meer playful te zijn. Denk je zo, dan wil jij degene zijn die playful is, die het goed wil doen. Maar zo werkt het niet. Dat werkt eerder tegen je. Ik laat het mensen ervaren, zelf ontdekken. Door er een paar maanden mee bezig te zijn, door het ruimte en tijd te geven, door erover te praten. Langzaam zie je dan de verschuiving, zie je ook de afstand ontstaan die nodig is om te merken ‘oh, maar dat is er aan de hand’. Niet omdat ik het ze geleerd heb. Maar omdat we op een andere manier samen zijn geweest.’