Marcel Kesselring is een van de kwartiermakers van het Urban Living Lab Breda (ULLB). Het is een stageplek waar hbo en mbo-studenten werken aan transitievraagstukken en maatschappelijke opgaven. Dat gebeurt vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid, met overheid, bedrijfsleven en dus ook met de inwoners van deze stad.  ‘In mijn beleving zijn we hier echt het onderwijs van morgen aan het creëren. Met elkaar.’

Marcel zocht contact met NIVOZ, nadat hij recent de podcast had beluisterd van de praktijk bij Studio Moio. Hij zag in dit goede voorbeeld in Leiden overeenkomsten met wat er al een jaar of drie in Breda gebeurt. ‘Je bent ook hier van harte welkom, Rob,’ schreef hij in een post op Facebook. Amper twee weken later schoof ik aan, niet alleen bij Marcel zelf, maar ook bij een aantal studenten die in deze podcast dus ook ruimschoots aan het woord komen. ‘Ik denk dat het Urban Living Lab Breda voor studenten een hele mooi plek is om zichzelf te leren kennen, maar ook tegelijkertijd de wereld te ontdekken,’ vertelt hij in het eerste deel van deze extra lange podcast-aflevering. 

Het ULLB opereert vanuit het Koepel-complex, een prikkelende, dynamische omgeving waar bedrijfsleven en onderwijs op natuurlijk wijze al verbindingen en dwarsverbanden hebben geslagen en waarbij ook de gemeente de ontwikkelingen met interesse is gaan volgen. Marcel – zelf verbonden als docent, project- en stagebegeleider aan Avans Hogeschool - is een van de mensen van het eerste uur. Hij sloot zich net voor de corona aan, begin 2020, nadat vier docenten en collega’s al een jaar eerder aan het pionieren waren geslagen. Niet in het minst gedreven door wat er in de wereld gebeurt. ‘Volgens mij staan we voor behoorlijk grote, maatschappelijke vraagstukken. Ik noem maar iets: de energietransitie. En ja, dat kan en moet je niet alleen willen oplossen, daar heb je verschillende partijen voor nodig.’

Studenten van uiteenlopende hbo- en mbo-opleidingen halen de vraagstukken op, op lokaal niveau, dus in de wijken zelf, in wat daar leeft. En bewegen vanzelfsprekend ook op hun eigen maatschappelijke betrokkenheid, op wat het bedrijfsleven kan bieden en ook op wat de overheid nodig acht. ‘De methode die we gebruiken is de ABCD-methode, de asset based community development methode. We brengen de systeemwereld en de leefwereld als het ware bij elkaar. Dat betekent niet dat je dus morgen resultaten hebt. Het is een gezamenlijk proces. Het is een beweging die je aan het maken bent. Community building ja. Dat ontwikkelt zich van binnenuit en verloopt langzaam.’

Co-creatie, inclusie en eigenaarschap zijn sleutelbegrippen op weg naar duurzame oplossingen, naar de wereld van morgen. ‘En dat betekent niet dat er een opdrachtgever is waar omheen iedereen zich verzamelt. Dus dat de systeemwereld iets bedenkt en dat ze dan met instemmingsrondes pas inwoners gaan betrekken. Als je het hebt over co-creatie, dan heb je het over samenwerken op basis van gelijkwaardigheid. Dus het maakt niet uit of je de burgemeester bent of dat je een kind van twaalf bent, bij ons is iedereen gewoon gelijk. En zo gaan we ook met elkaar om. En dat is soms ingewikkeld, zeker als je naar de huidige systeemwereld kijkt, waar dat vaak niet zo is.’

In de podcast wordt duidelijk hoe ingewikkeld, voor zowel docent als student. En duidelijk is dat er ook pedagogische principes onder de manier van werken en optrekken zitten, een visie op samenleven en samenleren. Het Wereldgericht onderwijzen van Biesta komt voorbij, maar ook de wederkerigheid die ontstaat wanneer je bewust bent van een tussenruimte waarin iedere stem gehoord wil worden. En waarin betrokkenen zich mede-eigenaar gaan voelen van een oplossing. ‘We gaan – ook door hoe we het onderwijs hebben ingericht – van de ene bubbel naar de andere. Maar de wereld van morgen vraagt in mijn ogen om mensen die zich met elkaar willen en kunnen verbinden. De werkelijke transitie zal niet door technologie of door de volgende innovatie plaatsvinden. Dat gaat veel meer over hoe we met elkaar omgaan. Daar ligt de kern. Zonder relatie geen prestatie.’

Met het ULLB probeert Kesselring de gangbare patronen en dynamiek – ook in de praktijk van het beroepsonderwijs - te doorbreken. Om ongelijkheid tegen te gaan en kansen te vergroten. Met multidisciplinaire stageteams en studenten van verschillende niveaus en komaf wordt de grootstedelijke problematiek aangevlogen, worden noodzakelijke dwarsverbanden geslagen en wordt er over grenzen heen gekeken. En ondertussen blijft-ie ook zelf dicht bij zijn eigen missie, zo vertelt hij. ‘Het is mij altijd te doen geweest om een systeemverandering, om een nieuwe wereld. Ik vind mezelf in dienst staan van de toekomstige generaties. Zeker als er zulke grote opgaven zijn en het gaat over de toekomst van de wereld. Onderwijs speelt daarin een sleutelrol.’

Let op: Na 50 minuten luisteren, komen ook nog drie studenten aan het woord. Als bonustrack. Femke, Robin en Alex spreken over hun stagetijd bij het ULLB en hun ervaringen.