Wil je kinderen creatief laten werken? Wees dan zelf zo weinig mogelijk aan het woord

11 oktober 2016

Terughoudend opstellen, bewust materialen kiezen en een uitnodigende sfeer creëren. Het is volgens Annet Weterings nog geen garantie dat kinderen als vanzelf geconcentreerd bezig zijn. In dit artikel staat de vraag centraal gaat zij in op de omstandigheden waaronder kinderen lekker kunnen werken. 'Geef geen opdrachten, zorg voor tekenmaterialen en biedt daarna eens iets héél anders aan.'

Er zijn verschillende omstandigheden die bijdragen aan de concentratie van een kind.

In kleine groepen werken bijvoorbeeld. Bij kinderen tot een jaar of 4 moet je aan een groepje denken van vier tot zes kinderen. Oudere kinderen kunnen steeds zelfstandiger én in grotere groepen werken.

Daarnaast is het belangrijk zelf zo weinig mogelijk aan het woord te zijn. Goedbedoeld enthousiasme - te veel en te luid praten -  kan kinderen behoorlijk overdonderen. Een vraag als: ‘Wat maak je?’, bevordert de concentratie ook niet, omdat kinderen vaak nog niet weten waar hun spoor ze naartoe leidt. Een compliment als ‘wat mooi!’ leidt kinderen af. Daarmee leg je de nadruk bovendien op het resultaat, niet op het proces.

Terughoudendheid van volwassenen geeft kinderen onderling meer ruimte voor interactie. Laat ze dingen uitproberen. Verlegen kinderen laat je toekijken, het vertrouwen in de volwassene, de ruimte en het materiaal groeit vanzelf. Zo gaan kinderen zich steeds vaker en beter uiten.

Hoe lang kinderen zich concentreren, is niet afhankelijk van leeftijd én verschilt per kind. Veel hangt af van het materiaal dat ze krijgen. Baby’s zijn met verf vaak niet lang te boeien, maar wel met tien wc-rollen om torens mee te bouwen. Is een kind als eerste klaar? Probeer het dan te verleiden door te werken met ander materiaal of gereedschap. Of om iets nieuws te beginnen.
In het eerste kwartier moet het gebeuren. Als kinderen beginnen, gaan sommigen húp-van start en nemen anderen daarin mee. Andere, verlegen kinderen mogen zichzelf zijn. Nodig ze voorzichtig uit, geef ze niet te veel persoonlijke aandacht. Dan voelen ze zich vaak opgejaagd of zelfs onveilig. Ook ondernemende kinderen zullen niet allemaal snel aan de slag gaan, ze moeten even wennen.

Een beproefde manier om geconcentreerd te raken is om te beginnen met tekenen en daarna over te gaan op iets anders. Geef geen opdrachten, maar zorg voor tekenmaterialen als zwarte fineliners, aquarelpotloden met een glaasje water en dikke en dunne viltstiften. Je kunt na een halfuur tekenen iets heel anders aanbieden, bijvoorbeeld zoutdeeg, of papier-maché. Kinderen staan nu open voor iets nieuws.

Is een kind verdiept in zijn bezigheid? Vraag dan niets. Wil je toch iets zeggen, wees dan voorzichtig met vragen die over het werk van het kind gaan,want je stuurt het snel in een bepaalde richting, of het kind krijgt het gevoel dat je hem niet begrijpt. Positieve feedback geven, door bijvoorbeeld te zeggen ‘wat ben je hard aan het werk’, is dé manier om kinderen vertrouwen te geven in wat ze doen, en je geeft er geen oordeel mee.

Om kinderen hun concentratie vast te laten houden, kijk je goed waarmee en hoe ze bezig zijn. Laat ze in die flow doorwerken, en toon je intussen heel betrokken. Als ze uitgekeken lijken, reik je ze zwijgend nieuwe vellen papier aan, of ander materiaal. Trek je terug, zodra je ziet dat ze weer goed bezig zijn, maar blijf waakzaam. Geef ze opnieuw de tijd om feeling te krijgen met het materiaal. Dat kan gewoon knippen zijn, of tekenen met een bijzondere stift, of vormgeven met draad.

Lees hier het hele artikel

Annet Weterings schreef over dit thema samen met Sabine Plamper het boek Begrijpen met je handen, een andere kijk op kind en creativiteit. Het boek is een uitgave van van Reed Business Education. ISBN 978 90 5235243, prijs 25,95 euro.