'Spreekbeurten hebben er juist voor gezorgd dat ik spreken voor groepen eng ging vinden'

10 juni 2017

Vol in de belangstelling staan, voor de klas moeten staan en de groep tegenover je zien. Of het nu een verjaardag was of een spreekbeurt, Natascha Bruti voelt nog steeds de knoop in haar buik en de ongewenstheid van deze momenten in haar jonge kinderjaren.  'Niemand heeft mij ooit gevraagd of ik dat wilde, of het wel zo feestelijk was voor mij.'

Nachten voor ik jarig werd lag ik wakker toen ik op de basisschool zat. Was dit het verlangen naar mijn verjaardag, de cadeaus? Nee, dit was een ander soort spanning. Het was het idee dat ik daar voor de klas op een stoel moest gaan staan, terwijl de groep me toezong. Met een knoop in mijn maag en mandje met traktaties ging ik ieder jaar op weg naar dit ongewenste moment.

Vol in de belangstelling zijn, voor de klas moeten staan en de groep tegenover je zien. Terwijl je in sommige ogen leest dat de gezongen woorden niet stroken met hetgeen ze werkelijk van je vinden. Niemand heeft mij ooit gevraagd of ik dat wilde, of het wel zo feestelijk was voor me. Memorabele verjaardagen, dat wel... Ik zal ze niet vergeten.

Later, het tafeldiploma. Met taal kon ik aardig uit de voeten, maar rekenen was geen kunst die ik beheerste. Voor de klas en de tafels opzeggen... Een verlegen kind dat niet zo goed kan rekenen. Kun je je voorstellen hoe dat is? Het gegniffel als ik het fout deed, bloed dat als een wildwaterbaan door mijn lichaam stroomde, hersens die omhuld werden door een mist. Spreekbeurten, zelfde verhaal. Ik kan het wegebben van mijn stem nog horen, de droogte in mijn keel. Het enige lichtpuntje was de opluchting wanneer het voorbij was.

Ja, het hoort er allemaal bij, laten we zeggen. Maar hoezo hoort het erbij? Waar is de innerlijke motivatie voor zoiets? Ik had geen enkele behoefte om voor de klas een spreekbeurt te houden. Het heeft juist gemaakt dat ik spreken voor groepen eng ging vinden. Nu pas, nu ik innerlijk erg gemotiveerd ben om trainingen en lezingen te geven, kan ik het, wil ik het. Het is een uitnodiging van binnenuit, niet een blind moeten dat opgelegd wordt.

In een workshop die ik onlangs gaf, kwam dit ter sprake en merkte ik dat een aantal van de deelnemers dezelfde ervaringen had opgedaan op school. We vroegen ons af of leerkrachten zich hier bewust van zijn. In onze praktijken komen we dikwijls kinderen tegen voor wie deze momenten een regelrechte ramp zijn.

Lieve kleuterjuf, als je die prachtige hoed maakt en het kind op jouw stoel toegezongen wordt, is dat op zijn verzoek? Geniet hij of zij ervan? Als dat het geval is, geweldig. Dankjewel voor je inzet en aandacht. Maar misschien geniet het kind er helemaal niet van, wat is dan je doel? Kan het ook anders?

Lieve groep 4 leerkracht, misschien willen sommige kinderen graag laten horen voor de klas hoe goed zij de tafels kennen. Super. Geef ze de kans te stralen. Maar als er kinderen zijn die dit echt niet prettig vinden, vraag ze dan hoe zij het liefst kenbaar maken dat ze de tafels kennen. Misschien wel even zachtjes opzeggen bij jouw tafel. Wat is je doel als je elk kind de tafel laat opzeggen voor de groep?

Meester van de bovenbouw, wat wil je met die spreekbeurten? Wat is de reden dat een kind daar alleen moet gaan staan en een verhaaltje moet doen. Herinner je je nog hoe moeilijk je medestudenten op de Pabo het al vonden om een presentatie te geven. Dat waren nota bene volwassenen.

Wat is je doel als je een kind voor de groep laat spreken? Is het de bedoeling dat we een volk van groot redenaars worden? Is dit daartoe de weg?

Als we 'later groot' zijn bepalen we toch zelf of we ons verjaardag vieren met een knalfuif of dit stil voorbij laten gaan? Of we een presentatie schrijven voor de CEO of zelf de CEO worden die de presentatie geeft?

En die keuze mag al op de basisschool vrij zijn wat mij betreft. Vraag je dus af waarom je die spotlight-momenten in je klas hebt ingebouwd. Traditie? Omdat JIJ het goed vindt dat ze een bepaalde vaardigheid leren? Omdat het hoort? Wat is jouw motivatie?

Denk er eens over na...

Natascha Bruti