Schoolportret: integraal kindcentrum Mondomijn in Helmond

25 mei 2020

In Helmond staat integraal kindcentrum Mondomijn: een bijzondere plek voor onderwijs en opvang van kinderen van 0-13 jaar. Maatwerk kenmerkt de inhoud en de organisatie, met gepersonaliseerd onderwijs en flexibele schooldagen. Joke Tillemans - tot 1 maart 2020 directeur - leidt Gabrielle Taus en Rikie van Blijswijk in januari van dit jaar rond en vertelt over het fundament van de school. Tijdens de rondleiding komt het concept van brede ontwikkeling tot leven. 'Op Mondomijn is niet alleen de vraag wat een kind nodig heeft, maar ook wat een professional nodig heeft om het concept te realiseren'. 

In plaats van klassen heeft Mondomijn ‘domijnen’, leeftijdsgroepen van drie jaar: 0-3, 3-6, 6-9, 9-12 jaar. Mondomijn heeft ongeveer 450 kinderen/leerlingen in huis. Zusje Mondorijk, gevestigd in Brandevoort, heeft 80 leerlingen. Mondomijn is 52 weken per jaar open van 07.30 tot 18.30 uur. De school ambieert om uit te breiden zodat onderwijs tot 18 jaar op één plek gegeven kan worden.

Meteen als we uit de vrieskou binnenstappen in Mondomijn voel je het al: het is fijn om hier te zijn. De frisse kleuren, de leuke inrichting en de ruime opzet geven het gebouw van dit kindcentrum in Helmond een bijzondere uitstraling.

Gabrielle Taus (directeur van NIVOZ) en ik hebben een afspraak om Mondomijn goed te leren kennen en directeur Joke Tillemans ontvangt ons hartelijk. Eenmaal in de directiekamer maken we meteen kennis met de schoolhond. Regelmatig komen tijdens het gesprek kinderen naar binnen om deze even te aaien, met hem te spelen en hem buiten uit te laten. Het huiselijke gevoel wordt er alleen maar sterker door.

Mondomijn: perspectief op de toekomst
Tillemans vertelt bevlogen over het concept, dat in samenspraak met de ouders is gegroeid. In deze wijk zijn regelmatig bijeenkomsten georganiseerd voor en vragen per mail gestuurd naar ouders over het type school dat voor hen van belang zou zijn. Werkende ouders hechten in deze wijk, zo blijkt, aan een school die maatwerk kan leveren als het gaat om opvang van hun kinderen voor en na schooltijd.

Als het gaat om onderwijs zeggen ouders dat hun kind niet gemiddeld is en daarom eigenlijk niet passen in het onderwijs zoals dat op de meeste scholen wordt georganiseerd. Maar ja, wat heeft het kind dan wel nodig? Die vraag is onder andere aan het bedrijfsleven gesteld, want zij redeneren vaak vanuit andere waarden dan het onderwijs en leggen altijd het perspectief op de toekomst. En dat spreekt Tillemans bijzonder aan.

Na deze informatie van ouders en bedrijfsleven wist het toenmalige team wat ze niet wilden en zijn gaan brainstormen. Daaruit is het fundament voor Mondomijn gelegd:

1. Een gemiddeld kind bestaat niet.
2. Opvang en onderwijs doen we samen.
3. School voor kinderen van 0 – 18 jaar.
4. Werken vanuit persoonlijke leerdoelen van een kind zonder methodes en zonder toetskalender.
5. Met wetenschappelijk en praktijkonderzoek in de hand gaan we net zo lang samen op zoek tot we voor het kind doen wat werkt.

‘Dat zijn zeker geen gemakkelijke uitgangspunten, maar we weten al veel antwoorden of een begin van een antwoord vanuit onderzoeken’, vertelt de directeur. ‘Ook onderzoeken we onze eigen vragen: Waarom doen we wat we doen? Gaan we echt uit van de relatie, van de verbinding of toch vanuit de wensen en behoeften van professionals? Wat willen we daarmee bereiken?’

Het restaurant
Het gebouw van Mondomijn biedt onderdak aan zowel onderwijs als opvang. In de loop van de tijd is de behoefte om een kind de hele dag op Mondomijn te laten zijn gegroeid. Daarin zijn leren, spelen en ontwikkelen organisch met elkaar verweven. Vanaf de eerste dag dat kinderen op Mondomijn zijn, is een kookworkshop doen bijvoorbeeld al mogelijk.

De kookworkshop is uitgegroeid tot een kookstudio waar kinderen een verse avondmaaltijd bereiden voor 100 kinderen. Uiterlijk om 18.30 uur halen de ouders hun kinderen op en hebben dan quality time met hun kinderen, want er hoeven niet gauw-gauw boodschappen te worden gedaan en snel gekookt te worden. De kinderen hebben immers al gegeten en kunnen met hun ouders een spelletje doen voor zij naar bed gaan.

Daarmee is niet alleen onderwijs en opvang georganiseerd, maar is ook zorg geïntegreerd. ‘De kookstudio hebben we dus echt nodig’, laat Joke nadrukkelijk weten. Kinderen leren rekenen met inhoudsmaten in de kookstudio, breiden hun woordenschat uit en leren samenwerken.

Missie en visie van de school
Als we ooit iemand bevlogen hebben horen vertellen over het concept van een school, over onderwijs van de toekomst en over gepersonaliseerd leren, is dat Tillemans. In dit YouTube filmpje worden deze uitgangspunten uitgebreid toegelicht.

Mondomijn verschilt nadrukkelijk van de meeste scholen en tijdens de uitgebreide rondleiding zien we dit concept van brede ontwikkeling tot leven komen. We wandelen door een kinderrestaurant, een sporthal met klimmuur, ateliers, muziekstudio’s, theater, stilte plekken, flexwerkplekken voor ouders, beweegplekken, moestuin, natuurlijk speelterrein met hangmatten, dieren en speelbosje, plekken om samen te werken, of juist alleen te werken. Er is ruimte om te leren aan tafel, op de grond, in het laboratorium, zelfs in een hangstoel of een stilte-ei. Er is een metersgrote digitale touchscreen muur, een robot, tablets en digiborden. Deze inspirerende en innovatieve omgeving wordt elke dag vormgegeven door het team en de leerlingen.

Op Mondomijn leeft niet alleen de vraag wat een kind nodig heeft, maar ook wat een professional nodig heeft om het concept te realiseren. Tillemans: ‘Ook de gemiddelde professional bestaat niet. En hoe innovatief je als school ook wilt zijn, je moet er rekening mee houden dat mensen hun oude perspectief mee nemen. Dat vraagt om veel onderling overleg en het uitwisselen van ervaringen. In alle domeinen zijn naast professionals pedagogische medewerkers actief. Ook werken hier experts voor de kernconcepten, de kunstwerkplaats, muziek, sport, dans, taal en rekenen’.

Over pedagogische tact en –contact heeft het team een eigen opvatting door onderzoek en ervaring opgebouwd. ‘De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in ons pedagogisch contact met de kinderen. We hebben daarin ervaren dat niet alleen de vaardigheden van de professionals ertoe doen, maar dat we juist kinderen meer konden laten oefenen in levenslessen. De positieve psychologie is ons vertrekpunt en die hebben we in 23 punten samengevat in samenwerking met de The School of Understanding Deze worden aangeboden in levenslessen voor ieder kind.’

Partnerschap met ouders
Mondomijn kan niet zonder ouders en zonder ouders is Mondomijn niet wat het nu is, zo lijkt het. Diepgaande gesprekken over de koers van de school zorgen al vanaf het begin voor betrokkenheid bij deze ontwikkelingen. ‘We hebben samen een nadrukkelijke focus op hoe we bij Mondomijn samen willen leren en leven.

Wij hebben bijvoorbeeld geen pestprotocol. Dat is overbodig, omdat we continue met elkaar in verbinding zijn. Gaat iets niet goed, dan hebben we meteen contact’, zegt Tillemans.

Alle ouders lezen en zien op de app wat kinderen en leraren leren via filmpjes en/of andere vormen van informatie. Er worden vrijblijvende workshops geboden over opvoedingsthema’s. Nu is de verwachting dat ouders bij elk thema live op school zijn en met elkaar praten over thema’s als het functioneren van het gezin, over verbinding en over bijvoorbeeld conflicten met kinderen.

Over leiderschap en uitdagingen
Directeur Joke Tillemans heeft een achtergrond in de kunst, waardoor ze ‘een andere kijk kan vormen op ontwikkeling van organisaties’. Hier op Mondomijn heeft ze dat voluit in praktijk gebracht. Ze hecht aan toegankelijkheid en zorgvuldigheid.

‘Hoe blijven we met elkaar in beweging?’, is voor deze directeur een essentiële vraag. ‘Interessant is of iemand in Lefland of in Makkieland wil verblijven. Voor die laatste is hier geen plaats. Dan moet je echt ander werk gaan zoeken’, bevestigt zij.

Aan uitdagingen is geen gebrek. Sterker nog, ze zoekt ze graag op. Niet alleen moet Mondomijn een school worden voor 0-18 jarigen, maar ook een inclusieve so/sbo. ‘Het moet lukken om met een team van 80 mensen te bekijken wat daarvoor nodig is. Iedereen is anders en iedereen heeft talenten. Tachtig procent is zijstroom, dus ook dat krijgen we voor elkaar.

Voor de uitbreiding naar het vo worden nu al vele zaken in de praktijk gebracht. Zo leren kinderen van alle leeftijden zelf te plannen, zelf zaken te organiseren en uiteraard zelfstandig samen te werken. Ook wordt er over verschillende vormen van instructie gesproken. De bedoeling is een vo vervolg te realiseren voor de leerlingen, maar vanuit de uitgangspunten van Mondomijn.

Ontwikkeling op korte termijn
Gevraagd naar wat dringend aandacht vraagt op Mondomijn geeft Tillemans aan dat digitalisering voorrang heeft. ‘We moeten nu heel veel met de hand doen en dat is niet efficiënt. Die tijd kunnen we beter besteden. Ook de inzet van de wetenschap op de vragen die er leven is urgent’. Daarnaast vindt ze dat welbevinden en betrokkenheid van het personeel continue zorg nodig heeft. ‘Daardoor is het ziekteverzuim lager en kunnen nieuwe collega’s beter aarden. Door de groei werkt de helft van hen werkt hier pas twee jaar’.

Samen zijn is belangrijk
Aan het eind van de ochtend worden we uitgenodigd voor een lunch in het deel van het gebouw waar we binnen zijn gekomen. Vol van wat we gezien en gehoord hebben schuiven we aan de goed gedekte tafel. Terwijl de personeelsleden lunchen, overleggen ze met elkaar, wisselen ze ervaringen uit of nemen even echt hun rust. ‘Ik ga hier nooit meer weg’, vertrouwt een collega mij toe. ‘Ik leer hier elke dag over mijzelf en over onderwijs en vorming. Hier hoor ik thuis en geniet ik elke dag van mijn werk’.

Die inspiratie hebben we de tijd die we in Mondomijn hebben doorgebracht voortdurend gevoeld. Het is een uitdagend, nieuw concept dat elke dag verder wordt vormgegeven samen met het team, de leerlingen en de ouders. Het is geen pionieren meer, maar wel het beste uit jezelf te halen en te leren van alle ervaringen. Ook dat is een nieuwe manier van school maken.

Kindcentrum Mondomijn
Abendonk 17
5706 WB HELMOND
0492-66 28 94

Meer informatie over Mondomijn Kindcentrum is te vinden op de website. Mondomijn is opgericht door Mieke Theus en Angelique Sterken.

Joke Tillemans was directeur van Kindcentrum Mondomijn & Mondorijk in Helmond. Sinds 1 maart 2020 is zij voorzitter van het college van bestuur van Kiem Onderwijs en Opvang in Uden.