Reggio Emilia in de praktijk #4: loslaten, dat is moeilijk
5 mei 2025
Op het raam van onze kinderopvang hingen afgelopen november papieren pompoenen, duidelijk door collega’s uitgeknipt uit oranje papier waar de kinderen op hadden mogen verven. De uitgeknipte bruine pompoensteel was keurig opgeplakt daar waar de steel hoorde. Deze activiteit was duidelijk niet door de kinderen zelf bedacht, getekend, uitgeknipt en beplakt.
Sandra van Dijk heeft bijna 30 jaar ervaring als pedagogisch medewerker in de kinderopvang, op verschillende locaties in Vreeland, Breukelen, Bergen op Zoom en Helmond. Ze is in Reggio Emilia en Zweden geweest, waar ze heeft gezien hoe men daar deze pedagogiek in de praktijk brengt. Al bijna 15 jaar werkt ze bij Kinderopvang Peelland in Helmond waar ze zich sinds kort Reggio coach mag noemen.
In deze blogserie gaat ze in op wat de pedagogiek van Reggio Emilia in de praktijk voor haar inhoudt en wat ze zoal meemaakt op dat gebied in haar dagelijkse werk.
Ik benaderde mijn collega en legde uit waarom dat geen activiteit is die past bij de Reggiopedagogiek was. Ook vertelde ik hoe ze het wel had kunnen uitvoeren, namelijk echte pompoenen in de groep neerleggen of op foto’s bestuderen, daar samen over praten, kinderen zelf laten proberen eigen pompoenen te tekenen of schilderen en eventueel laten uitknippen. Enkele weken later bespraken we dit nogmaals met alle collega’s tijdens een presentatie over het aanbieden van activiteiten die passen bij Reggiopedagogiek, zodat er geen onduidelijkheden meer zouden zijn.
Op de babygroep zag ik echter laatst werkjes hangen waarop watjes geplakt waren door de kinderen. Op zich best leuk: een seizoensgebonden aanbod, denkend vanuit materialen. Maar er staat wel op alle papieren: “Mijn sneeuwpop”. Hebben alle baby’s vanuit zichzelf bepaald dat zij met de watjes een eigen versie van een sneeuwpop wilden maken? Hoe weet je dat dan? Dat is toch weer productgericht en bedacht door de pedagogisch medewerkers? Reggio gaat juist uit vanuit wat de kinderen aangeven en is juist gericht op het proces van de kinderen. “Dat vonden we gewoon leuk” was de enigszins beschroomde reactie van mijn collega’s.
Waarom wordt er steeds weer teruggegrepen naar voorbedachte en geregisseerde activiteiten, terwijl we claimen de visie van Reggio te volgen? We hebben nog steeds heel veel daarin te leren, maar waarom kiest men nog regelmatig voor de bekende en algemene weg? Is het nog steeds te veel onbekendheid met Reggio? Leggen we het niet genoeg uit, leven we het niet genoeg voor, “controleren” of “reflecteren/analyseren” we niet genoeg met elkaar?
Wij proberen nu de visie van een ander na te leven, maar zonder die intrinsieke motivatie is het heel moeilijk om oude gewoontes los te laten.
Ik vermoed dat het allemaal met LOSLATEN te maken heeft. We zijn allemaal opgegroeid met klassikale werkjes, met een vaste structuur qua tijd en orde, met het willen uitdragen wat een kind kan, op de ouderwetse manier. Het zit ingebakken, verankerd, vastgeroest. In Reggio Emilia waren de “educators” intrinsiek gemotiveerd om na de Tweede Wereldoorlog dingen te veranderen om de kinderen te leren voor zichzelf na te denken en eigen oplossingen te vinden om een betere wereld te creëren. Wij proberen nu de visie van een ander na te leven, maar zonder die intrinsieke motivatie is het heel moeilijk om oude gewoontes los te laten.
Reggio geeft aan hoe je dat kunt leren: door actie te ondernemen, bewust weg te stappen van wat je kent en open te staan voor wat Reggio van ons vraagt. Door te kijken en te luisteren naar kinderen. Door ze als competent te zien en te benaderen. Door bewust te zijn van hun recht op eigen ervaringen en hun recht op de “honderd talen”. Door bewust te zijn van hun recht om zichzelf te mogen zijn en te worden gezien en erkend. Maar ook door kritisch op elkaar te zijn, elkaar durven aan te spreken, elkaar te willen helpen zelf verder te komen in het proces om Reggio te kunnen “doen en voelen”.
Daag elkaar uit om echt te vertrouwen op de kinderen.
Als je volgens Reggio wil werken, is het belangrijk om weg te blijven van de voorbedachte, voorgetekende, voorgekauwde werkjes. Laten we stoppen met het willen produceren van “leuke werkjes”, van even snel resultaat te willen boeken, van denken dat “het zo leuk staat in de ruimte en het zo leuk is voor de ouders”. Ga in plaats daarvan bij de kinderen zitten, speel eens mee. Bied materialen aan die open en uitnodigend zijn, die uitdagen tot verschillende soorten spel. Volg ze zonder invulling van jou, maar stel af en toe eens een open vraag. Maak foto’s en hang die op samen met opmerkingen of gesprekken van/tussen kinderen. Praat met je collega’s over wat je voelt, ziet en meemaakt met de kinderen. Daag elkaar uit om echt te vertrouwen op de kinderen. Kortom, durf het oude vertrouwde los te laten en stap die mooie wereld van Reggio in!
Lees ook de eerste twee blogs in deze serie:
Reacties