Prestatiefascinatie – column van Jasmijn Kester

20 januari 2025

In onze maatschappij lijkt het alsof jouw waarde wordt afgemeten aan wat je bereikt. Al vroeg worden we aangemoedigd om hoge cijfers te halen, uit te blinken in sport en later carrière te maken. De taal die we daarbij gebruiken, net als de niveaus in ons onderwijssysteem, dragen ook bij aan het (soms) onbewust pushen. Dit leidt tot diepgewortelde prestatiefascinatie: het geloof dat ons bestaansrecht ligt in wat we doen, niet in wie we zijn. De komende tijd publiceren we een serie artikelen uit het Verus-magazine 'Vertellen', waarvan dit de tweede is. Het magazine is onderdeel van een campagne om de prestatiefascinatie in ons onderwijs aan te pakken, waarin ook NIVOZ partner is. 

Op maandagavond 27 januari kun je doorpraten tijdens een dialoogavond over het thema Prestatiefascinatie in Dokhuis, Rotterdam.
Klik hier om deel te nemen.
 

De huidige discussies over de prestatiefascinatie leiden vaak tot conclusies als het stoppen met spreken over ‘hoogopgeleid’ en ‘laagopgeleid’. Dit gesprek wordt overal gevoerd: van media tot LinkedIn. Binnen het onderwijs voelt het soms als preken voor eigen parochie. Het zou immers niet moeten uitmaken waar je wieg staat… Het wordt tijd dat we een stap voorwaarts maken. We moeten niet blijven hangen in het mantra van ‘het systeem moet veranderen’. De vraag is: wat kun jij nú doen? Wat is jouw cirkel van invloed rondom prestatiedruk? Ieder mens, ieder kind, is van waarde. Elke dag dragen we bij aan hun ontwikkeling. Het ‘butterfly effect’ betekent dat kleine, positieve handelingen een onvoorspelbare impact kunnen hebben op een leven. Een compliment of vriendelijk gebaar kan het zelfvertrouwen van kinderen versterken en hun toekomst positief beïnvloeden. Het is cruciaal dat we hoge verwachtingen van mensen om ons heen blijven houden. Iedereen kan zich verder ontwikkelen. Maar dat is iets anders dan iedereen moet hoog op de maatschappelijke ladder eindigen. Onze unieke eigenschappen, empathie, creativiteit en vermogen om lief te hebben, zijn minstens zo belangrijk.

Onze rol als onderwijsprofessionals en opvoeders is om kinderen in hun ontwikkeling te ondersteunen zonder onnodige druk op te leggen. We moeten hen aanmoedigen om hun passies en talenten te ontdekken en te ontwikkelen, zonder hen te dwingen om te voldoen aan een uniform ideaal van succes en maakbaarheid. Zie hen als volledige mensen, niet alleen door de lens van hun prestaties.

Stimuleer altijd de ontwikkeling bij een kind, maar duw een kind niet de ladder op. Daar zit het verschil. Laten we samen bouwen aan een toekomst waarin ieder mens de kans krijgt om op zijn of haar eigen manier te bloeien. In plaats van “Ik presteer dus ik ben,” moet ons motto zijn: “Ik ben, dus ik ben waardevol en kan daardoor altijd van betekenis zijn en bijdragen aan een betere maatschappij en samenleving.”

Jasmijn Kester is bestuurder van SARO in Rotterdam