Meestribbelen

22 april 2020

Een paniekaanval om drie uur 's nachts. Zorgcoördinator Kiki Pouwer wist toen dat het niet langer door kon gaan op deze manier. 'In dit hele proces had ik als pedagoog non-stop aangestaan. Onze scholen waren gesloten en binnen no-time waren wij van relaxte docenten veranderd in een kudde online op hol geslagen afstandsonderwijzers.' Ze ziet ook de leerlingen veranderen, en in plaats van tegen te stribbelen, kan ze niet anders dan volgen.

Het meemaken van een crisis is op zichzelf al een grootse belevenis. Waarbij groots in deze context niet moet worden gezien als fantastisch maar als alomvattend en meeslepend. De enige crisis die ik me (maar half) kan herinneren was die van de jaren tachtig. Maar die jaren laten zich in niets vergelijken met de huidige crisis. Het woord heeft een nieuwe dimensie gekregen. 

De eerste week was ik bang. Echt enorm bang. Ik sliep slecht en was ervan overtuigd dat het einde der tijden was aangebroken. Mijn gezin werd gek van me. Ik spamde de thuisappgroep met doemscenario's uit China en Italië. Stuurde elk IC bericht door. Bedreigde mijn kinderen opdat ze zich aan de overheidsrichtlijnen hielden. Kortom: ik was enorm onheil de wereld in aan het zenden om mijn dierbaren te overtuigen van het kwaad. Met als logisch gevolg een paniekaanval die ik schuldbewust lag uit te liggen om drie uur 's nachts. 

De volgende ochtend wist ik, dit moet anders. Zo ga ik het niet volhouden. Niet als vrouw, moeder, mens en dan zeker ook niet als pedagoog. Dus het roer ging om. Ik probeerde mijn nieuws junkiegedrag en tijd op twitter in te perken. Begon een dankdagboek à la Oprah en wilde me focussen op de dag  van vandaag. Dat lukte wonderwel. Geest over lichaam. Ratio over emotie. Ik kalmeerde. 

In dit hele proces had ik als pedagoog non-stop aangestaan. Onze scholen waren gesloten en binnen no-time waren wij van relaxte docenten veranderd in een kudde online op hol geslagen afstandsonderwijzers. Zoom, Classroom, Hangout, Meet enzovoorts, we deden alles. Veel van alles. We konden alles. We werden geprezen in de media. We gingen helemaal los. Structuur, regelmaat, contact, veel contact! Onze leerlingen zouden helemaal niets te kort komen. Wat zeg ik, ze zouden het niet eens merken dat er een crisis was. Quarantaine? Lockdown? Vele doden? Opa en oma niet meer zien? Wij veranderden deze totaal nieuwe en angstaanjagende ervaringen en gebeurtenissen in lesstof en chatgesprekvoer. Alles werd ingekapseld in doorgaan, doorgaan, doorgaan. 

Maar dat gaat natuurlijk helemaal niet. Want online met elkaar chatten is toch echt anders dan bij de deur staan, een hand geven en elkaar in de ogen kijken: hoe staat jouw pet vandaag? Wat zie ik aan je? Hoe voel ik me in relatie tot jou vandaag? Wat kunnen wij samen bereiken deze ochtend? En dus was na een week de spanningsboog in mijn online klas alle kanten op aan het buigen, behalve de fijne. 

Ik zag als een huis op tegen weer allerlei opdrachten verzinnen, die toch niet of half zouden worden gemaakt. Ik lag wakker van de vluchtelingleerlingen die helemaal waren afgehaakt in het online geweld. Ik moest mijn eigen angst nog een plek geven. 

En mijn leerlingen vonden het, nu het nieuwtje eraf was, sowieso wel mooi geweest. 'Was leuk mevrouw, nu ga ik weer helpen op de boerderij, ja?' 'Mijn telefoon doet het echt niet meer, sorry!' 'Was dit het, dan fijne dag mevrouw!' En weg. 'Ik heb geen zin in die opdracht, ik ga aan mijn rekenen hoor!' 

Mijn klas begon zich langzaam zelf te voegen naar de omstandigheden. Zonder mijn haast, angst of structuur besloten ze unaniem dat ze verder gingen zonder mij in hun dagelijks leven. Niet omdat ze mij niet leuk, lief of aardig vonden, maar omdat ik tot een andere wereld behoor. De wereld van school. En de school is even dicht. Dus gingen ze hun thuisdingen doen. En ik voelde ze als golven wegglijden over zee. 

Heel erg vond ik dat. Mijn leerlingen. Die ik moest begeleiden. Ik moest passend, mooi, uniek, innovatief en vooral heel erg digitaal afstandsonderwijs creëren. En het was verworden tot een kletspraatje in de whatsappgroep in de ochtend en wat lacherige facetime momentjes in de middag. Daartussen lag hun eigen zee van tijd en ruimte waar ik niets meer te zoeken had. 

Heel erg, totdat ik het niet meer erg vond. Want ik zag mijn vier (drie en een vriendinnetje) kinderen thuis precies dezelfde beweging maken. Van hard aan bijbaan en stage en studie (nou, dat niet allevier :) werkende jongvolwassenen waren ze veranderd in een spelletjes spelende, blowende, pizza vretende, dag in nacht veranderende, netflix absorberende kluwen jeugd die zich ondanks afgedwongen quarantaine weigerde te conformeren aan volwassen angst of doemdenken. 

Als dit proces zich al in mijn huis voltrekt, een huis met een veilige basis, lieve ouders, huisdieren en gezelligheid en dus alle ruimte voor prachtig thuisonderwijs, dan is het niet meer dan logisch dan dat dit in andere huishoudens ook zo werkt. 

Dat kinderen en jongeren hun eigen habitat vormgeven in crisistijd. Waarbij de pedagogen misschien niet het nakijken hebben, maar in ieder geval ook niet leidend zijn. 

Dus heb ik eieren voor mijn geld gekozen en ben ik, als online pedagoog tegen wil en dank, maar gaan meestribbelen met mijn leerlingen. We ontmoeten elkaar elke dag. De vorm, de intensiteit en de intentie is helemaal aan hen. Ik volg. Tegen mijn sturende onderwijshart in, maar heel gezond. Want wat zijn die kinderen wijs; zo moet je een crisis verslaan!

Kiki Pouwer is zorgcoördinator op het ROC van Amsterdam en volgt de Master Ecologische Pedagogiek aan de HU.