'Het kind dat niet gezien wordt': een boek over de stem van de leerling en bemoediging van leerlingen én leraren

12 maart 2024

De Duitse Beate Letschert brengt het pedagogische begrip ‘bemoediging’ tot leven en inspireert met haar praktische pedagogiek. Haar laatste boek Das übersehene Kind (2021) is vertaald naar het Nederlands en bracht NIVOZ  uit onder de titel Het kind dat niet gezien wordt. In dit artikel vind je een korte introductie op het boek met woorden van Beate zelf: 'Bemoediging is een fundamentele voorwaarde voor de ontwikkeling van medemenselijkheid. Het bemoedigen van het kind is in mijn ervaring een van de weinige manieren, zo niet de enige manier om het te sterken, zodat het niemand, en al helemaal niet zichzelf, toestaat om zijn leven een destructieve richting te geven.'

'Het kind dat niet gezien wordt' is te koop voor 26 euro. Bestel hier! 
 

'Het doel (van het boek) is voor mij om bij wijze van spreken op kinderen ‘in te zoomen’, om ze meer zichtbaar te maken en daarmee mensen die dit boek lezen te bemoedigen om kinderen met meer interesse en aandacht te zien. Even een pas op de plaats maken, kijken en reflecteren: dat is de basisgedachte. Kijken om het kind te begrijpen en te verstaan, om het kind recht te kunnen doen en om het betekenis te geven.' - Beate Letschert

‘Het kind dat niet gezien wordt’ is een vertaling van ‘Das Übersehene kind’ van Beate Letschert-Grabbe dat eerder (in 2021) in het Duits is verschenen. Het is gebaseerd op de Individualpsychologie van Alfred Adler en het begrip bemoediging komt hierin tot leven.

Het bijzondere aan dit boek is de centrale plek die de stem van de leerling krijgt: Beate spreekt kinderen uit groep 6 in groepsverband en heeft alles wat zij zeggen letterlijk genoteerd. Je komt daardoor direct in de belevingswereld van kinderen als het gaat over thema's als aandacht, feedback en complimenten geven. Uit de gesprekken blijkt hoe gedifferentieerd de kinderen reflecteren op hun ervaringen thuis en op school en hoe precies ze kunnen zeggen wat hen sterkt en bemoedigt.

Veel van wat belangrijk is voor hun ontwikkeling gaat verloren door de hectiek van het dagelijks leven en door veelgebruikte, holle frasen zoals ‘Je kunt het!’. Ook legt Letschert het verband tussen de bemoediging van leraren en de bemoediging van kinderen en geeft ze een inkijkje in hoe zij met teams werkt om dit thema te laten floreren.

'Te vaak zie en ervaar ik dat kinderen verwend of verwaarloosd worden, dat ze weinig aandacht krijgen, dat een mobiele telefoon belangrijker lijkt te zijn dan het kind als gesprekspartner, dat de dialoog met kinderen niet aangegaan wordt en ook hoe goedbedoelde holle frasen nutteloos en onvoldoende blijken te zijn om kinderen in de richting van gewenst gedrag te bewegen. Te vaak denk ik: het kind met eigen behoeften en interesses, ook met eigen kwaliteiten en capaciteiten, wordt veel te weinig gezien.' - Beate Letschert

Onderwijsavond
Op woensdag 17 april 2024 was er een Onderwijsavond rondom dit boek in het Rotterdamse Dokhuis. Door omstandigheden kan Beate zelf helaas niet komen, maar via verschillende sprekers (o.a. Luc Stevens) en dialogische werkvormen brachten we haar gedachtengoed tot leven. NIVOZ-oprichter Luc Stevens en collega Rikie van Blijswijk verzorgden een inleiding over het werk  van Beate Letschert en onder leiding van opleider Merlijn Wentzel gingen we vervolgens in groepen uiteen om in verschillende vormen aan het werk te gaan met het concept ‘bemoediging’.  Lees hier meer.

‘Dit boek is een persoonlijk boek, zowel van de auteur als van de kinderen waarmee zij sprak over hoe hun ouders en leraren met hen omgaan en hoe zij dat ervaren. Kinderen van 10-11 jaar als volwaardige gesprekspartners die je laten weten dat het goed is of je loyaal vertellen hoe het anders en beter had gekund en je ‘vragen’ als opvoeder om nog even na te denken. Zeker als zich serieuze problemen in de relatie gaan voordoen en stevige reflectie nodig is. Daar is dit boek voor: een antwoord vinden op de vraag waar kinderen op uit zijn als zij zich niet willen of kunnen aanpassen en wat zij nodig hebben. Dus niet zozeer ‘waar komt het probleem vandaan’, maar wat moeten we doen, een praktische pedagogiek.’ - Luc Stevens