'Het deed pijn, deze blik gericht op beperkingen'

22 juni 2023

Als Joost Vriens tijdens een lerarenvergadering hoort hoe er over de leerlingen gesproken wordt, voelt hij irritatie over ons schoolsysteem, dat vooral denkt in beperkingen en minder in mogelijkheden. Voorheen zou hij moeite hebben gehad om niet in te grijpen, maar door zijn beoefening van mindfulness kan hij rustiger naar de situatie kijken.

Vrede was diep in mij verscholen, dinsdagmiddag. Er was een bespreking over een klas. Aan het woord was de mentor van de klas. Ik zat erbij omdat ik een van ‘zijn’ leerlingen begeleid met mindfulnessoefeningen. De manier waarop deze mentor zijn leerlingen besprak raakte me: ‘Die komt altijd te laat, die heeft nooit zijn spullen bij, die moet wel heel vaak naar de tandarts’. Er werd geknikt, bevestigd, aangevuld. De intentie van deze mensen was goed. Deze collega’s zijn opgevoed in een schoolsysteem dat vooral oog lijkt te hebben voor de beperkingen van jonge mensen. We denken in voldoende en onvoldoende. Er groeide irritatie in mij. Het kostte me moeite om niet in te grijpen en mijn irritatie te delen.

Maar het lukte wel, door mijn beoefening van mindfulness. Ik kon zien dat deze collega’s hun best deden en er kwamen uit dit gesprek een aantal goede afspraken voort over intensievere begeleiding van een paar klasgenoten. Maar het deed wel pijn, deze blik gericht op “beperkingen”.

De volgende ochtend las ik in het nieuws het bericht van Tjarda Struik, een 36-jarige vrouw die burgemeester van Leiderdorp gaat worden. Toen ze zes jaar was, kreeg ze een oogziekte en ze ziet nu nog maar 5 procent. Ook dit raakte me. Ze was al raadslid in een andere stad en wilde graag burgemeester worden. Haar wens: ‘Er zijn voor alle mensen, maar ook aandacht vragen voor de toegankelijkheid van mensen met een beperking. En anderen stimuleren en te motiveren om hun beperking als uitdaging te zien.’

Deze vrouw zorgde ervoor dat ik anders naar de beperkingen ging kijken. In onze mindfulness-beoefening kennen we de krachtige zin ‘no mud no lotus’. Een Tibetaans leraar zegt: ‘no pain, no wisdom’.

Een krachtige uitnodiging in omdenken.

De rest van die woensdagochtend heb ik gebruikt om een workshop, die ik s ’middags zou geven aan een groep kwetsbare leerlingen in een school in Roermond, opnieuw in elkaar te zetten. Ik begon met een scéne van leraren die praten over het te laat komen, het snel boos worden, slordig zijn. Dat herkenden die leerlingen heel goed. De tweede stap was het verhaal van Tjarda. Ik heb ze gevraagd de ogen te sluiten. Aan tafel zitten en voelen hoe het is als er iemand binnenkomt die je niet kunt zien en die iets in je oor fluistert. Welke gedachten komen er in je op?

Uit een lijst met 28 kwaliteiten liet ik ze kiezen, met als motief: als een docent zoiets tegen je zegt, kun jij dan in stilte tegen jezelf zeggen welke kwaliteit je hebt? Geen discussie, geen strijd. Een gesprek met jezelf.

Er verscheen licht in hun ogen. En in die van mij. We hebben geoefend. Ik zeg: dit is de derde keer dat je te laat komt. Wat zeg je dan terug, al dan niet in jezelf? De eerste zinnen waren aarzelend. Maar toen kantelde er iets en voelden ze de waarde ervan.

Werken vanuit je waarden. Jezelf ankeren in positiviteit. Je kunt leerlingen de ogen openen door te vragen: waar ben je goed in? In de gaten krijgen wat voor een beweging dat brengt. Ik nodig je uit om daar regelmatig bij stil te staan, bijvoorbeeld tijdens onze Onderwijs-sangha op zondag 25 juni.

Je kunt deelnemen via deze link. Je bent van harte welkom.

De globale opzet van deze avond:

19.45- 20.00 uur: inloop en ontmoeting
20.00 - 20.10; inleiding en thema
20.10 - 20.25: geleide meditatie
20.25 - 20.35: loopmeditatie
20.35 - 20.50: stille meditatie
20.50 - 21.10: delen
21.10 – 21.30: napraten/uitwisselen