Hans Boutellier op eerste NIVOZ-onderwijsavond in Driebergen: 'Na de ontzuiling, op zoek naar nieuwe waarden'
Vertrouwen als kernwaarde voor de samenleving van morgen. Dat was het jaarthema van NIVOZ en daarvoor waren er zes onderwijsavonden geprogrammeerd. Op woensdag 27 september 2023 begonnen we in Driebergen, met een voordracht van Hans Boutellier. De titel luidde: Na de ontzuiling, op zoek naar nieuwe waarden. Een terugblik.
In zes NIVOZ-onderwijsavonden gaan we samen met onze sprekers op zoek naar voorbeelden in onderwijs en onderzoek waarin 'vertrouwen' het uitgangspunt vormt. De sprekers nemen daarbij hun perspectieven en ervaringen uit verschillende wetenschapsgebieden en onderwijspraktijken mee.
Van de avond met Hans Boutellier lees je hier:
- een verslag van Farida Yahyaoui: Over de lerende relatie als kernfunctie van het onderwijs
- Inleidende woorden van moderator Leone de Voogd: Vertrouwen is ‘met zekerheid hopen’ en risico willen lopen
- Leone de Voogd interviewde Hans Boutellier in de aanloop: Als je alles afpelt... Je leest het volledige interview hier.
Hans Boutellier
Na de relatief snelle secularisering van de samenleving aan het einde van de jaren zestig, werd Nederland een door en door pragmatische samenleving. Zonder uitgesproken visie op mens en maatschappij, met ruim baan voor het marktdenken, zo efficiënt en effectief mogelijk ingericht. Deze ‘pragmacratie’ begint te piepen en te kraken. Het verzet groeit en gaat alle kanten op. Waarden krijgen hernieuwde betekenis. Hoe gaan we daarmee om en hoe vormen we die zelf? De titel van zijn lezing is: Na de ontzuiling, op zoek naar nieuwe waarden.
Hans Boutellier (1953) is bijzonder hoogleraar Polarisatie en Maatschappelijke veerkracht aan de Vrije Universiteit. Voor zijn laatste boeken Het seculiere experiment (2015) en Het nieuwe Westen (2021) was er veel waardering. In november 2017 (zes jaar terug) stond Hans Boutellier al eens eerder op een NIVOZ-onderwijsavond: ‘Onze grote uitdaging: how to get more love into the system’
Over zijn laatste boek schreef de pers: ‘een lichtgevend proefschrift’ (Paul Schnabel), ‘een langgerekte Aha-Erlebnis’(NRC-Handelsblad), ‘een scherp oog voor de tijdgeest’ (De Volkskrant).
Jaarthema
De samenleving staat op dit moment voor meer dan genoeg grote vragen en urgente uitdagingen, en dit geldt ook voor het onderwijs. Grote maatschappelijke kwesties zoals klimaat, energie en ongelijkheid worden meer en meer voelbaar op individueel niveau. Geluiden van psychische klachten, prestatiedruk en een gebrek aan vertrouwen in en verbondenheid met anderen nemen toe. De jeugd heeft de toekomst, maar de samenleving lijkt complexer dan ooit.
Het komende schooljaar 2023/2024 staat ‘vertrouwen als kernwaarde’ in de schijnwerpers. Vertrouwen zien wij als basis voor de relatie tussen leraar en leerling en als voorwaarde om tot leren te komen. De leerling heeft vertrouwen nodig in zichzelf en in de ander om te komen tot een collectief vertrouwen in het samen leren en samen leven. Vertrouwen in de professional is essentieel voor het gevoel van autonomie en zeggenschap over het eigen vak.
Vertrouwen moet niet naïef zijn, of blind, maar altijd een vertrouwen ín het vertrouwen als uitgangspunt voor onze ontmoeting met de wereld. Gert Biesta (2017) stelt: “Als we zeggen dat we ergens vertrouwen in hebben, dan gaan we ervan uit dat het goed zal komen. We nemen daarmee een voorschot op de toekomst, op datgene dat nog niet is, nog niet heeft plaatsgevonden” Misschien nemen we dus zelfs een risico op het goede.
Ondanks dit risico zouden we moeten kiezen voor vertrouwen, omdat het de meeste kans geeft op (mede)menselijkheid. We moeten ervan durven uitgaan dat de meeste mensen deugen, zoals Rutger Bregman (2019) stelt en ons touwtje weer uit de brievenbus laten hangen, aldus Jan Terlouw.
Delen: