Femke Kaulingfreks op NIVOZ-onderwijsavond in Rotterdam: 'Kansengelijkheid of keuzegelijkheid. Naar een pedagogiek van solidariteit '

Jongeren willen heel graag meedoen, zegt Femke Kaulingfreks, maar wel als gelijkwaardige gesprekspartner. Ze was op woensdag 20 maart de spreker op de NIVOZ-onderwijsavond in het Rotterdamse Dokhuis  Femke is sinds 2018 lector Jeugd en Samenleving bij InHolland. Daarnaast bekleedt zij sinds begin 2023 de Wibautleerstoel aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en verzorgde ze aansluitend de jaarlijkse Participatielezing. De titel van haar voordracht is Kansengelijkheid of keuzegelijkheid: Naar een pedagogiek van solidariteit. Op deze terugblikpagina lees je een verslag en andere publicaties n.a.v. deze avond.

In zes NIVOZ-onderwijsavonden gaan we samen met onze sprekers op zoek naar voorbeelden in onderwijs en onderzoek waarin vertrouwen het uitgangspunt vormt. De sprekers nemen daarbij hun perspectieven en ervaringen uit verschillende wetenschapsgebieden en onderwijspraktijken mee.

Op deze terugblikpagina lees je terug:

• Verslag van Joyce van den Bogaard: Pedagogisch bondgenootschap en een pleidooi voor radicale liefde.
• Leone de Voogd en Farida Yahyaoui (allebei NIVOZ) interviewden Femke rin de aanloop naar deze Onderwijsavond. Over vertrouwen van en in jongeren: 'Een benadering vanuit respect en kracht kan een deur openen'
• Reportage uit de Rotterdamse wijk Crooswijk. Jongeren in Rotterdam spelen bij Formaat met identiteit: ‘Via theater kunnen we praten.’ door Femke Kaaulingfreks en Stijn Sieckelinck.

• Femke Kaulingfreks beschouwt jongeren als experts: ‘Niet meer participatie van de soort waaraan we nu gewend zijn.’

• Participatielezing 2023 door Femke bij Movisie

Over Femke Kaulingfreks

Politiek filosoof en antropoloog Femke Kaulingfreks is verbonden aan InHolland als Lector Jeugd en Samenleving. Daarnaast bekleedt zij sinds begin 2023 de Wibautleerstoel aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en verzorgde aansluitend in april de jaarlijkse Participatielezing van Movisie.

Steeds meer jongeren ervaren wantrouwen, bijvoorbeeld naar de overheid, maar ook richting het onderwijs als instituut. Waar komt dat wantrouwen vandaan? Femke Kaulingfreks' onderzoek naar de leefwerelden van jongeren laat zien dat jongeren afhaken als ze het gevoel hebben dat ze alleen mee mogen doen op de voorwaarden van volwassenen. Jongeren krijgen wel vertrouwen als ze echt mede-vormgever mogen zijn, met hun eigen taal, vorm en stem. In de context van onderwijs vraagt herstel van vertrouwen om een ander type relatie tussen leraar en leerling. Femke Kaulingfreks spreekt daarbij - in navolging van Paulo Freire - van een pedagogiek van solidariteit. Wat gebeurt er als we die pedagogiek radicaal doortrekken binnen het onderwijs? Wat voor leraar zien we dan, maar ook welke vragen roept dat op?

Jaarthema

De samenleving staat op dit moment voor meer dan genoeg grote vragen en urgente uitdagingen, en dit geldt ook voor het onderwijs. Grote maatschappelijke kwesties zoals klimaat, energie en ongelijkheid worden meer en meer voelbaar op individueel niveau. Geluiden van psychische klachten, prestatiedruk en een gebrek aan vertrouwen in en verbondenheid met anderen nemen toe. De jeugd heeft de toekomst, maar de samenleving lijkt complexer dan ooit.

Het lopende schooljaar 2023/2024 staat ‘vertrouwen als kernwaarde’ in de schijnwerpers. Vertrouwen zien wij als basis voor de relatie tussen leraar en leerling en als voorwaarde om tot leren te komen. De leerling heeft vertrouwen nodig in zichzelf en in de ander om te komen tot een collectief vertrouwen in het samen leren en samen leven. Vertrouwen in de professional is essentieel voor het gevoel van autonomie en zeggenschap over het eigen vak.

Vertrouwen moet niet naïef zijn, of blind, maar altijd een vertrouwen ín het vertrouwen als uitgangspunt voor onze ontmoeting met de wereld. Gert Biesta (2017) stelt:  “Als we zeggen dat we ergens vertrouwen in hebben, dan gaan we ervan uit dat het goed zal komen. We nemen daarmee een voorschot op de toekomst, op datgene dat nog niet is, nog niet heeft plaatsgevonden”  Misschien nemen we dus zelfs een risico op het goede.    

Ondanks dit risico zouden we moeten kiezen voor vertrouwen, omdat het de meeste kans geeft op (mede)menselijkheid. We moeten ervan durven uitgaan dat de meeste mensen deugen, zoals Rutger Bregman (2019) stelt en ons touwtje weer uit de brievenbus laten hangen, aldus Jan Terlouw.

Delen: