Ervarend leren door de dag heen

1 juli 2021

‘Kinderen leren door te doen en kinderen willen het vooral zelf doen. In een situatie die voor hen betekenisvol is. Het plakken van een sneeuwpop in de winter heeft weinig betekenis als je nog nooit sneeuw hebt gezien, gevoeld, geproefd.’ Sanne van de Plas-Leijten schreef voor haar opleiding een essay waarin ze haar ervaringen met kinderopvang deelt, in dit geval over ervarend leren.

Uit onderzoek van het LKK (Landelijke Kwaliteitsmeter Kinderopvang) blijkt dat de emotionele kwaliteit van de kinderen op een kinderdagverblijf een 'goed’ scoort. Kinderen voelen zich prettig en vertrouwd, wat een basis vormt om tot ontwikkeling te komen. De educatieve kwaliteit echter scoort een ‘matig'. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat de pedagogisch medewerkers gefocust zijn op de activiteiten van de dag en minder oog hebben voor waar het kind mee bezig is. Het dagritme lijkt bepalend te zijn: nu gaan we fruit eten, buiten spelen en een activiteit doen. De medewerkers hebben nog onvoldoende in de gaten dat zij elk moment kunnen aangrijpen om het kind te stimuleren. Op het kinderdagverblijf (en ook vanuit de GGD) is er veel aandacht voor de veiligheid, maar minder voor het ervaren. Kinderen leren door te doen en kinderen willen het vooral zelf doen. In een situatie die voor hen betekenisvol is. Het plakken van een sneeuwpop in de winter heeft weinig betekenis als je nog nooit sneeuw hebt gezien, gevoeld, geproefd. Dat het er zo leuk, sfeervol en winters uitziet, mag niet het argument zijn om de activiteit uit te gaan voeren. Gemiddeld is er één keer per jaar een modderdag in de kinderopvang. Kinderen mogen dan helemaal losgaan in de modder. Dit is vooraf goed gecommuniceerd met ouders, zodat er voldoende vervangende kleding is. We willen immers niet dat de kinderen besmeurd in de auto van mama moeten stappen. Er zijn helaas echt ouders die niet willen dat hun kind met vlekken in de kleding thuiskomt. Teuntje mag lekker spelen op het kinderdagverblijf, maar niet met zand en water, want dat geeft zo'n rommel.  

Op YouTube circuleert er een filmpje van kinderen die buiten in de regen spelen bij de glijbaan. Het duurt niet lang, maar laat voor de goede kijker wel zien wat er aan ontwikkelingsgebieden gestimuleerd wordt. Ze zijn bezig met hun rekenvaardigheden: als hoeveelste ben ik aan de beurt? Ze leren op hun beurt te wachten, ze leren wat snelheid en water met ze doet. En bovenal hebben ze veel plezier! Zoveel mooie momenten die in de kinderopvang veel te weinig worden aangeboden. Naar buiten gaan om te spelen is nog lang niet overal een vaste routine. Studenten op de opleiding vinden het vies als ze de zandbakdeksel eraf moeten halen en mee zouden moeten spelen met de kinderen. Helaas worden de kansen die het kinderen biedt om buiten in de regen te spelen onvoldoende gezien en benut.  

Met welke blik kijken ouders naar het kinderdagverblijf? Hun kind wordt er opgevangen en mag lekker de hele dag spelen? Of zijn ze zich langzaamaan meer bewust welke kansen en mogelijkheden hun Teuntje of Serena worden geboden? Wat thuis misschien moeilijk uit te voeren is als je vierhoog woont, kan wel plaatsvinden op het kinderdagverblijf. Een hele dag volle aandacht voor hun kind, waarbij ingespeeld wordt op de behoefte van hun kind, is iets wat je als ouder thuis niet vanzelfsprekend kunt bereiken. Het zou dan ook goed zijn als we de term pedagogisch medewerker gaan veranderen naar pedagogisch professional. Met alleen het veranderen van de term kom je er echter niet. In de opleiding en op het kinderdagverblijf gaan we ons richten op het ervaren door de dag heen. Kijken waar de professional bij aan kan sluiten en betekenisvolle activiteiten kan laten doen. Geen thema “winter” met sneeuwpoppen als het in het tweejarige leven van Serena nog nooit heeft gesneeuwd. Wat wel? Goed kijken naar wat er gebeurt en dat zowel binnen als buiten.

Als het hard waait met de kinderen naar buiten gaan en ze laten ervaren wat wind doet. Met jezelf, met een plastic tas als vlieger, met de blaadjes aan de bomen. Wanneer we zo bezig gaan zijn met kinderen, dan is dat ook het einde voor de knutselvoorbeelden op het kinderdagverblijf. Peuters hoeven niet iets na te apen en hebben zelf voldoende creativiteit. Als je goed luistert en kijkt, zie je wat Teuntje aan het maken is en gebruikt een professional dat gesprek om aan ouders te vertellen bij het ophalen: “Jullie Teun was vandaag bezig met de wind schilderen en moest erg lachen omdat het een poepwindje was geworden.”  

“En ze lachte vriendelijk toen ze zei "tekenen doe je voor je lol, je krijgt genoeg papier en krijt van mij, teken maar je hele vel vol." 

Sanne van der Plas-Leijten is werkzaam als stafdocent en teamvoorzitter binnen de mbo-opleiding pedagogisch werk