Een prijs voor Rob Martens, die als ‘Steinmensch’ ongemerkt richting biedt

5 maart 2020

Rob Martens, wetenschappelijk directeur van NIVOZ, ontving vandaag de Emplayment Award uit handen van Ton Baan, die de prijs jaarlijks uitreikt aan mensen die zich verdienstelijk maken op het gebied van spel.

Baan las Martens’ boek We moeten spelen – schreef er een recensie over en bezocht in december 2019 de NIVOZ-onderwijsavond in Utrecht, waar over de betekenis van spel voor onderwijs werd gesproken in een speelse setting. Drie maanden later volgde de prijsuitreiking. ‘Deze prijs gaat wat mij betreft over jouw moed. Je toont moed door gehoor te geven aan een verhaal dat al heel lang bij jou leeft en dat zijn oorsprong heeft in hoe je zelf als kind speelde. In dat waar je pure belangstelling vandaan komt.’

Het boek van Martens is een vurig pleidooi om in ons onderwijs ruimte en tijd te scheppen voor de verwondering, voor het speelse, voor het onvoorspelbare. Niet om het leren ‘op te leuken’, maar om in volle aandacht en engagement als lerend mens te verschijnen. Het is ook een pleidooi die aan Martens’ leven zelf vastzit. Baan: ‘Je voelt een urgentie in het boek, en die voel ik vandaag in ons gesprek ook weer heel duidelijk. Je steekt je nek uit en neemt als hoogleraar duidelijk stelling. Daarmee heb je jezelf de speelruimte gegeven. Noem het agency, het geeft energie aan je eigen droom. En je biedt tegelijk inspiratie aan anderen om die weg te volgen. ’

Ton Baan – zelf actief met spel in organisaties en initiator van projecten die bijdragen aan spelervaringen, verbeelding en dromen – reikte de prijs uit in Driebergen in een persoonlijke ontmoeting met Martens. In een feestelijk doosje zaten vijf stenen verpakt en daarbij vertelde Baan de symboliek van het verhaal, geïnspireerd op het idee van de Steinmänchen. ‘Mensen hebben behoefte om elkaar richting te geven. Ik wandel graag in de bergen. En in die bergen, over de hele wereld vind je deze Steinmänchen. Stenen die op elkaar zijn gezet. En die stenen zijn ook heel erg aan natuurgeweld onderhevig. Dan vallen ze om en dan bouwen mensen ze weer op. Dat is bij spel ook zo.’

Zonder het te beseffen dragen deze Steinmänchen bij aan de richting waar andere mensen naartoe gaan. ‘Travellers, there is no path, paths are made by walking.’ Zo citeert Baan de Spaanse dichter Antonio Machado. ‘Dat is voor mij ook iets dat past heel erg bij spelen. Ik ervaar jouw ontwikkeling en het boek dat je geschreven hebt, als een ontdekkingstocht. En tegelijkertijd ben je ook een soort gids. Het is vooruitdenkend. Oké, waar gaan we naartoe? Maar je gáát, je bewéégt. En je gaat in een bepaalde richting.’

Baan refereert tot slot ook aan zijn play-based approach en het bijpassend motto Play, get lost en find your way. ‘Ik zoek in de bergen het avontuurlijke op. Maar ik vind het toch ook wel prettig als er een beetje veiligheid is. En dat is waar het bij spelen omgaat. In die combinatie gebeurt het.’ Hij heeft dat samengevat in een benadering waarin vijf keystones centraal staan. Het zijn dé bouwstenen van betekenisvol spel:

• Co-creëer – ontdek
• Durf – experimenteer
• Deel - verbind
• Moed – onderzoek
• Vertrouwen – avontuur

Baan hoopt met het uitreiken van deze Emplayment Award aan Martens ook dat scholen zijn pleidooi voor spelen serieus nemen en het de plek geven in het onderwijs die het verdient.

En gemakkelijk is het allemaal natuurlijk niet. Want, zo vertelt hij denkend aan het boek ‘Het voornemen van de muis’ van Toon Tellegen, ‘als je eenmaal hebt besloten om geen grijze muis meer te zijn, heb je er ook een grote uitdaging bij. Want, wat dan? En hoe? Maar wie durft te spelen heeft weinig tot geen bedenktijd nodig en heeft maar één antwoord… JA!