Leren van onderwijs in detentie: Dokhuis als ‘Island of Sanity’

Wat zijn we met z’n allen aan het doen? Waar is iedereen? Met Sandra van Kolfschoten en Skaffa - samen verbonden aan een onderwijs-opdracht in forensisch centrum Teylingereind – gingen we op maandag 17 juni 2024 in het Rotterdamse Dokhuis leren van 'Onderwijs in detentie'. We gaven de vloer aan (onderwijs) mensen die hier kunst en werk van maken. Wat valt hiervan te leren? We nodigden iedereen uit die zich onderwijsbreed soms gevangen voelt, dan wel inspiratie zoekt. Er zijn twee podcasts (Dokpraat) opgenomen op deze avond. Je kunt ze hier terugluisteren.

Sandra opereert onder de naam Onderwijskunst al decennia op het snijvlak van onderwijs, jeugdzorg, vluchtelingenwerk en ze doet dat met een heldere geest, een open hart en een scherpe tong. En steeds meer en nadrukkelijker ook van binnenuit. Geen woorden, maar daden. De wereld transformeert niet vanaf papier of aan beleidstafels, ontwikkeling begint door te zijn waar je misschien wel van weg wilt.  Sinds vorige zomer is Sandra een (vrij)dag per week werkzaam in Teylingereind voor een opdracht die ze niet alleen aan kan. In Sassenheim werkt ze samen met kunstenaar Skaffa, een rapper, multi-artiest en acteur die ze van eerdere projecten kent en zelf ook een detentieverleden heeft. ‘Zonder hem valt er voor mij weinig tot niets te beginnen, we hebben elkaar nodig.

Naast Sandra heten Inge Spaander en Rob van der Poel van Dokhuis je welkom. De laatste schreef recent een reportage n.a.v. een bezoek aan Teylingereind. Onderwijs in detentie: bouwen aan plekken om mens te zijn én te blijven

In Sandra’s verhalen op LinkedIn lees je de urgentie terug – ook in de context van de jeugdgevangenis – om jongeren te zien in het licht van hun talenten en motivatie. ‘De meeste van deze jongens zijn intelligent, sociaal, talentvol en creatief. Dat is wat je ziet als je daarin gelooft. Ze zijn ook onderwijskundig vaak ondergeadviseerd, verwaarloosd en tekortgedaan. Het systeem verwijst dan naar achterstand, achtergrond, gedrag en complexe leefomstandigheden. En vergeet soms naar zichzelf te wijzen. Eigenlijk zie je op deze plekken terug wat je in het gebruikelijke onderwijs ziet. Maar dan tien keer uitvergroot. Er is een tekort aan leraren, er zijn regels, maar dan nog veel meer. Speelruimte is vanwege het gevaar weggeorganiseerd.’

We zitten eigenlijk met elkaar vast. Hoe zou onderwijs er uitzien als we die speelruimte weer vinden en vrij geven?

De systemen zijn sterk. Op deze avond introduceerden we het begrip Island of sanity – een begrip dat Margaret Wheatley al eens lanceerde en recent ook door Govert-Jan de Vrieze in een essay (‘Kinderen zijn hier en hebben nu iets nodig. Morgen zijn zij weer anders.’) wordt aangehaald. Het is de ruimte waar het allemaal anders is, waar de verhoudingen gelijk zijn en het prachtige risico van onderwijs (Biesta) voortdurend wordt aangegaan.

‘We moeten de hoop opgeven dat we de wereld op systemisch niveau kunnen veranderen. Onze huidige cultuur wordt in toenemende mate gedomineerd door emergente destructieve krachten: willen we onszelf en anderen helpen om niet ten prooi te vallen aan deze turbulentie, dan moeten we ons doelbewust onttrekken aan deze cultuur en Islands of Sanity creëren. Dit zijn plaatsen waar mensen worden beschermd tegen de destructieve dynamiek van de bestaande cultuur en weer tot bloei kunnen komen, door in praktijk te brengen waartoe mensen in staat zijn―generositeit, zorgzaamheid en creativiteit. Mensen die samen een Island of Sanity vormen, cultiveren waarden en deugden die voor verbinding zorgen.’ (De Vrieze, 2024)

Het Dokhuis dus als een Island of Sanity, waarin we uitgenodigd werden om anders te kijken en te leren van wat gebeurt of is gebeurd. Door het bezoeken van de expositie, het luisteren naar verhalen van mensen, in muziek, woord en beeld, het ontmoeten en spreken van Kunstenaars & Kundigen hoopten we met elkaar een betekenisvolle avond te organiseren die (nieuwe) ruimte maakt voor de bedoeling van onderwijs.

We waren met velen, waaronder Sandra, Skaffa, Mourad, Marisja, Mandy, Dave, Frans, Toine, Issam, Yassine en…………..

Er zijn twee podcasts opgenomen op deze avond.

#1 met Marisja, Toine en Issam,
#2 met Frans, Yassine en Mandy.

Je kunt ze hier terugluisteren.

 

Delen: