De verborgen verhalen van kinderen

7 november 2024

Tina Rahimy is als kind samen met haar ouders gevlucht voor geweld en onderdrukking. In haar boek Verborgen Verhalen schrijft ze over leraren die haar gezien hebben, en daar soms een hoge prijs voor betaalden, omdat ze het kind boven het wrede systeem plaatsten. Over zo’n lerares die voor haar opkwam in Iran, en daarvoor ontslagen werd,  schrijft ze: ‘Daar was een vrouw die mij omarmde’.  Over een andere leraar schrijft ze hoe hij haar zag, en ‘dwars door haar muur’ zei: ‘Het hoeft niet, hoor, maar het mag. Je mag me altijd zeggen hoe het echt met je gaat.’ Oud-docent Jan de Bekker las het boek en vertelt hoe het hem de vraag stelde: hoeveel aandacht had ik eigenlijk voor leerlingen met verborgen verhalen?

Mag je iets schrijven over een boek dat zo mooi is, zo aangrijpend en persoonlijk, als het boek ‘Verborgen verhalen’ van Tina Rahimy?  Haar boek laat zich typeren door wat Jan Olthof schrijft over het ‘narratieve weten’: ze haalt terug wat ver in het verleden was, en ver van hier. Ze komt stukje bij beetje ‘op verhaal’. [1]

Tina Rahimy is samen met haar ouders gevlucht voor geweld en onderdrukking. In haar boek schrijft ze over leraren die haar gezien hebben, en daar soms een hoge prijs voor betaalden, omdat ze het kind boven het wrede systeem plaatsten. Over zo’n lerares die voor haar opkwam in Iran, en daarvoor ontslagen werd,  schrijft ze (p. 47): ‘Daar was een vrouw die mij omarmde’. Over een andere leraar (Ton), hier in Nederland, schrijft ze, hoe hij haar zag, en ‘dwars door haar muur’ zei: ‘Het hoeft niet, hoor, maar het mag. Je mag me altijd zeggen hoe het echt met je gaat.’

Aan deze leraren brengt  Tina Rahimy  een prachtig eerbetoon (p.61): ”Ze zijn het verschil, de anderen ten opzichte van mij. De anderen in mij. Ik zie hun affectieve geëngageerdheid in anderen. Ze zijn daar en hier. Een radicale nuancering van verschil en binding, een nuancering die aanzet tot dit schrijven in hun naam.”

Deze fragmenten brachten me tot zelfonderzoek: hoeveel aandacht had ik in mijn loopbaan voor leerlingen met ‘verborgen verhalen’. Hoeveel van die verhalen heb ik over het hoofd gezien?  Heb ik de moed gehad om ruimte scheppen voor vertraging en voor aandacht? En dat niet alleen, maar heb ik  de moed om het appèl van ‘de Ander’ toe te laten?

Tina Ramihy schrijft niet alleen een rijk boek op basis van haar eigen levensverhaal en ervaringen, maar laat zich ook zien als filosoof met aandacht voor affecten, en voor wordingsprocessen binnen relatienetwerken waarin sprake is van verwevenheid en verbinding.

Ik ben zo vrij om de schrijfster zelf aan het woord te laten (p.126)
“Onderwijs is niet zozeer wijs door rode draden als wel door fragiele draden, draden die van kleur wisselen en een affiniteit met elkaar vertonen. Het ligt in het verlangen van een docent om de passieve kennis van jongeren te activeren, het verlangen van een leraar om leerlingen te empoweren, het verlangen van leermeesters om hun kennis te delen, van inspiratoren om hun toehoorders van gedachten te alten veranderen. Het zijn niet doelen en inhoud die voor verbinding zorgen in het onderwijs. Verbinding in het onderwijs is een streven, een verlangen naar groei. Het verschil ontstaat niet zozeer door het hebben van een verlangen naar groei, maar in de attitude  waarmee dit verlangen zich uit.”

Gesproken verhalen gaan hun eigen gang. Dit geschreven verhaal laat zich lezen en herlezen. Het staat in een lange  en persoonlijk gemaakte narratieve traditie. Daardoor geeft het aan de lezer de kans steeds weer nieuwe perspectieven en inzichten te ontwikkelen, en voor al ook om steeds weer opnieuw, en anders  geraakt te worden.

Op 21 november kun je in gesprek met Tina Rahimy over haar boek, haar verborgen verhaal en die van de kinderen in je klas. Er zijn nu nog kaarten voor deze avond: https://nivoz.nl/nl/tina-rahimy-op-onderwijsavond-in-dokhuis-temperaturen-van-spreken-over-ambigue-leermeesters-en-onloochenbare-inspiratoren

Jan de Bekker was tot zijn pensioen hogeschooldocent bij het Instituut voor Ecologische Pedagogiek, en heeft nu een kleine praktijk voor coaching van schoolleiders en interne begeleiders.

Gelezen: Tina Rahimy (2019): Verborgen verhalen; Over leermeesters en inspiratoren; Uitgeverij Ten Have, ISBN 9789025906726.