STERK project: Vertrouwen in elkaar werkt heilzaam
24 augustus 2022
Een schooljaar geleden is het STERK team begonnen op het Cals College in Nieuwegein, een team dat intensievere zorg biedt dan het zorgteam en ook outreachend werkt, voor leerlingen waarvoor naar school gaan niet of nauwelijks meer lukt. Op 1 december 2021 was het team compleet en kon er gestart worden. In juni 2022 kijken Jeroen Kwaaitaal, rector van het Cals College in Nieuwegein en Heleen Koole, de projectleider, samen met NIVOZ-medewerker Rikie van Blijswijk terug én vooruit naar het vervolg van dit bijzondere project.
In de afgelopen zes maanden zijn 68 begeleidingstrajecten opgestart. Niet alleen vanuit het Cals College zijn leerlingen aangemeld, maar ook van andere scholen. Als een school in de gaten krijgt dat dit project er is en er zich voor aanmeldt, duurt het soms even voor de nieuwe leerlingen komen. Bij sommige scholen kan meteen gebouwd worden, maar op andere scholen moet eerst de vertaalslag gemaakt worden naar de andere aanpak van het STERK team.
Het team heeft de afgelopen maanden kennis gemaakt met zorgteams, andere partners in de zorg en met het netwerk rondom leerlingen en het gezin. De maatschappelijke opdracht die Jeroen Kwaaitaal zichzelf stelde in het eerste artikel om dit project op meer scholen uit te voeren, wordt dus al volop uitgevoerd.
Een passende werkwijze voor pubers
Het team, bestaande uit verschillende professionals maar met dezelfde systeem- en oplossingsgerichtheid, werkt vanuit bezieling en passie. 'We willen ouders en hun kinderen, onze leerlingen, kennen. Het gaat er om met de jongere/het gezin en alle betrokken professionals een gezamenlijke taal te ontwikkelen waarin je elkaar zo goed mogelijk verstaat', begint Heleen Koole, de projectleider.
In gesprek komen met die kwetsbare jongeren, waarvoor het project is opgezet, is echter nog niet zo gemakkelijk. 'Whatsapp is voor sommige pubers al uit de tijd, dus we zoeken voortdurend naar andere wegen om in contact te kunnen komen. Wat nog het beste lijkt te werken is gewoon de jongeren zelf opzoeken, dus de boer op gaan. Als je weet dat de jongere bijvoorbeeld een bijbaan in een winkel heeft, ga je daar boodschappen doen. Als eenmaal het contact is gelegd probeer je zo goed mogelijk te verkennen waar de leerling staat, welke bouwstenen er zijn om hem of haar weer een perspectief te bieden en wat STERK daarin kan betekenen', vervolgt zij.
Jeroen Kwaaitaal vult aan: 'Dat contact is echt, is authentiek. Het gaat dit team erom te zien welke mens zij voor zich hebben en op welke manier zij iets kunnen bieden. Dat kan alleen als het om die mens, om die ontwikkeling en om zijn mogelijkheden gaat. Heel knap hoe pur sang daarvoor maatwerk wordt geleverd'.
Echt anders werken
In het team werken professionals die hun eigenheid, creativiteit en ervaring inbrengen. Zeer behulpzaam is bijvoorbeeld de kennis van de psychiatrie die de sociaal psychiatrische verpleegkundigen meebrengen. Ook expertises als ervaringsgericht werken, maatschappelijk en cultureel werk, transcultureel systeemtherapie en psychosociale coaching hebben we in huis. Omdat we nauw samenwerken kunnen we als team groeien en meer kwaliteit bieden. Het laagdrempelige werken nodigt uit om creatief te zijn in oplossingen en dat werkt heel stimulerend in de begeleidingen, zoals in de volgende casus:
Een slimme jongen die op zijn 10e is gestart op het gymnasium stroomde in 4 jaar af naar de havo en dreigde school te moeten verlaten. Hij ging een schooljaar bijna niet meer naar school. De jongen isoleerde zichzelf. Ook had hij zijn dag- en nachtritme omgedraaid doordat hij veel online zat. Deze jongen dacht baat te hebben bij een hulphond. De begeleider van STERK is inmiddels een aantal keer gaan wandelen met de jongen en een leenhond. Hiermee sloot hij aan bij zijn behoefte, hij ziet de jongen veranderen. Niet alleen komt hij zijn huis weer uit, ook heeft hij op eigen houtje zijn dag- en nachtritme weer omgedraaid. Met ingang van het nieuwe schooljaar wil hij weer naar school gaan.
Een tweede verhaal is van de leerling van de havo die al een tijd thuis zit en wacht op de overstap naar het MBO. De leerling wilde wel iets met social work. De STERK begeleider heeft hem meegenomen naar een wijkproject voor senioren en daar kwam de leerling in contact met een mevrouw van 71 die net haar vriendin had verloren. Het was een indrukwekkend gesprek tussen de vrouw en de jongen. Onderweg terug naar Nieuwegein zag de begeleider dat er iets was aangeraakt bij de leerling, waardoor hij met perspectief aan de opleiding op het MBO begint.
Tenslotte het verhaal van een meisje van vijftien, die na het online onderwijs en de corona perikelen niet meer naar school kwam. School verloor alle contact en haar moeder zat met haar handen in het haar, want het meisje trok zich helemaal terug op haar kamer. De STERK begeleidster begon met gesprekken met moeder. Op de slaapkamer van het meisje, omdat zij haar bed niet uitkwam, vond de eerste kennismaking plaats. Van een gesprekje over haar lievelingsboek, naar grapjes over een pyjama, naar een wandeling, naar een spelletje doen op de STERK locatie. Na verloop van tijd sprak deze meid de wens uit weer school te gaan. STERK sloot aan bij alle overleggen, waarbij wijkteam, leerplicht en school allemaal wel een advies voor moeder hadden. Moeder had met haar drukke gezin met meerdere kinderen met een extra zorgvraag een wezenlijk andere behoefte dan tot dan toe gehoord werd. Om maar niet te spreken over wat het gezin allemaal heeft meegemaakt en wat dat met iedereen had gedaan, waar gewoonweg mee geleefd moet worden omdat er geen andere keuze is. Door deze moeder te steunen werd zij weerbaar om de druk van buitenaf toch de regie zelf te houden. Ondertussen heeft deze slimme tiener perspectief; ontwikkelt zich weer, werken alle instanties en moeder beter samen en worden actief stappen gezet in de opbouw zodat het meisje op haar nieuwe school een goede landing krijgt.
'Het komt steeds neer op maatwerk. We maken een brug van de jongere naar de leefwereld, zodat die weer met plezier daaraan gaat deelnemen. Dat is teamwork én krachtwerk', zegt Heleen. 'In het team werken o.a. twee sociaalpsychiatrische verpleegkundigen. Die zijn goed in psychiatrie en goed in hun werk met volwassenen. In de jeugdhulpverlening is dit echter een nieuwe discipline en moet er gezocht worden naar de balans tussen we bieden een oplossing en we bieden maatwerk. Dat betekent vooral kijken naar de context van de jongeren en zeer nabij de school staan. Dat is niet alleen nieuw voor deze verpleegkundigen, maar voor velen in de zorg. 'We maken gebruik van de methodiek Krachtwerk, een visie gericht op herstelwerk, ontwikkeld door prof. dr. Judith Wolf. Deze is gericht op autonomie, het gezin en op burgerschap', licht de projectleider toe .
Een nieuwe visie op zorg en werken in de zorg
Het STERK team is op 1 december 2021 van start gegaan. 'Dit werk vraagt bezieling en toewijding aan de leerlingen die we begeleiden en aan het team. We zijn steeds bewust de groei van de jongere en het gezin aan het faciliteren, maar zelf ook volop aan het leren. We verdiepen de gezamenlijke kennis, hebben intervisie en brainstormen om vooral dóór te ontwikkelen in plaats van te blijven hangen in standaard maniertjes of uitzichtloosheid. Het geeft een diepere betekenis aan jouw werk. Het vraagt van een ieder van ons om een stukje van zichzelf te geven. Het team is hecht en er is een open en uitnodigende sfeer. We zijn trots dat we dit met elkaar hebben opgebouwd in zo'n korte tijd', vertelt Heleen.
Binnen werktijd wordt voor teamleden daarom ruimte gemaakt om een pas op de plaats te kunnen maken. Om op adem te komen en te reflecteren op wat gezien, gehoord en gedaan of gelaten is. Dat is een andere werkdag dan met een briefje in de hand beginnen waarop de tien gesprekken van die dag staan ingepland. De menselijke kant van het project laat zich niet alleen zien in de manier waarop er contact is met leerling en gezin, maar ook in de manier waarop gewerkt wordt. Dat vraagt ook een andere visie op de rol van de projectleider.
Heleen: 'Ik ga uit van vertrouwen, van samen leren, van aanspreekbaar zijn op wat je doet en dat iedereen ervaart dat hij/zij mag leren. Het project STERK raakt aan verschillende lagen. De relatie tussen het lid van het projectteam en de leerling en zijn gezin, maar ook aan de laag tussen de professionals in het team en tussen het team en de omgeving waarin het team opereert. Het inspireert mij ook om als projectleider veel te leren. Bijvoorbeeld over teambuilding of zogenaamde schotten tussen onderwijs en jeugd. En met welke input ik het team het beste faciliteer. Ook bij personeelswisselingen en uitdagingen. Focus, verbinden en versterken en steeds bijsturen. Ontzettend plezierig werken!'
Over de opvolger van het project STERK
Kwaaitaal: 'Deze andere manier van kijken naar en werken in de zorg is wezenlijk. Ik hoop van harte dat Jeugdzorg dat gaat overnemen. En vooral dat ze tijd nemen om te doen wat nodig is. Wij kunnen dit project STERK vormgeven door de NPO gelden. Deze zijn verlengd tot de zomer van 2024, waardoor er voldoende tijd is om de omgeving te informeren. Deze fundamenteel andere aanpak mag allesbehalve een eenheidsworst worden, maar juist een die zo nabij mogelijk bij de jongeren komt. In tegenstelling tot de huidige zorg kan er dus minder gepland worden. Je weet niet hoe lang een traject kan duren. Je weet immers niet hoe lang het duurt voordat je een afspraak kunt maken met een leerling en ook niet wat achter de vraag schuilgaat. Die transfer moet gemaakt worden van dit STERK project naar Jeugdzorg. Dat vraagt van de laatste om van managen naar persoonlijk leiderschap over te stappen. Deze aanpak gunnen wij iedere leerling en zijn gezin, want het komt hen toe. Ik ben ervan overtuigd dat deze werkwijze niet alleen goed is voor het welzijn van de jongeren en de gezinnen, maar dat deze vorm van begeleiden op de langere termijn ook nog eens kostenbesparend werkt.'
Vooruitkijken
De komende tijd gaat STERK o.a. in gesprek met leerlingenraden in verschillende scholen over wat leerlingen bezighoudt en worden vele vragen van wijkteams en schoolcoördinatoren beantwoord. 'Ook zijn wij bezig om een externe partij onderzoek te laten doen naar de realisatie van onze eigen doelen. In de verslaglegging die er komt zal ook gesproken worden over de financiële kant en brengen we de tevredenheid van zowel leerlingen en hun gezinnen in beeld. We willen laten zien dat vertrouwen in elkaar heilzaam werkt', besluit projectleider Heleen Koole.
Reacties