‘De kunst-beleving zou centraal moeten staan in onderwijs, niet zozeer het ambacht,’ zegt Muriël Besemer, hoofd educatie van het Internationaal Theater Amsterdam, het ITA. ‘Denk je dat Ivo van Hove zijn voorstellingen maakt om mensen theater te laten spelen?’

In de driehoek tussen kunst, onderwijs en pedagogiek toont Muriël Besemer zich eigenzinnig. En naar haar luisteren geeft je nieuwe energie, zo leert ook deze podcast. Omdat ze zich geeft in het gesprek en tegelijk gaat voor de ontmoeting. Bij Het Nationale Theater (HNT) in Den Haag was ze een van de initiatiefnemers van het MAAK-festival, oktober 2018, waarin ze leerlingen, studenten, onderzoekers en docenten bijeenbracht voor een unieke ervaring, met een duidelijk pedagogische, onderwijskundige betekenis. Op het NIVOZ-platform hetkind stond een waarderende recensie van Wouter Pols, die als pedagoog en onderzoeker had meegedaan. Het was ‘makersonderwijs’ waarbij de leerling 'opstaat en verschijnt'.

Besemer zelf stapte in 2019 over naar de kunsteducatie-afdeling van ITA, waar ook het grote theaterensemble onder leiding van Ivo van Hove onder valt. ‘De echt vakmensen,’ zo stelt Besemer vast, die ze natuurlijk ook zo goed als mogelijk ondersteunt. Maar liet het maak-onderwijs niet vallen, zo blijkt uit het aanbod naar het onderwijs toe.  ‘Want,’ zo weet ze, ‘het ambacht is niet waarin het bij onderwijs zou moeten gaan. Terwijl het dat vaak nog wel het geval is.’ Ze wil dat mensen kunstbelevers gaan worden. Omdat ik ervan overtuigd ben dar die ervaring, die vrijheid van emotie, dat die je iets oplevert, dat die je als mens laat groeien, anders laat kijken. Dat je er met andere woorden rijker van wordt. Je kunt er een kritisch, doch gelukkig mens door worden.’

Makerschap, kunstervaringen en school. ‘In ons onderwijssysteem zijn dit soort zoektochten ondergesneeuwd geraakt,’ liet ze zich al eens in een interview ontvallen. En, onderkent ze, 90 procent van de leerlingen vindt het doodeng om op een podium te staan. ‘En dat begrijp ik ook nog helemaal.’ Dus moet je iets anders met ze doen. Om te zorgen dat ze blijven spelen, zichzelf leren uit te vinden en de ander te ontdekken.’ Om vooral mens te zijn, te blijven of te worden, zijnde de pedagogisch opdracht die ze zelf ziet. ‘En daar kun je op allerlei manieren aan bijdragen, elke docent.’

Het waartoe van onderwijs is de belangrijkste vraag, stelt ze vast, op alle niveaus. En zelf trekt ze haar conclusies voor de kunsteducatie. Het gaat over ethiek en over contact. Want door de geraaktheid in verbinding met de wereld, of met de ander, vormen we ons. ‘Denk je dat Ivo van Hove zijn voorstellingen maakt om mensen theater te laten spelen? Nee, hij wil iets zeggen, laten zien, ons na laten denken. Het gaat om de afweging die we kunnen maken, om de keuze die we hebben om al dan niet iets te doen, om onze kwaliteiten voor een bepaalde zaak in te zetten. En dan gaat het mij niet om de keuze die je uiteindelijk maakt, maar vooral om de afweging. We hebben als mensen hersenen waarmee iets kunnen overzien, over wat er misschien gaande is. Daar moeten we gebruik van maken. Want in die ruimte - in dat ene moment of in die impuls - verschijnt er een ik.’

Foto: Simon Schoo, tijdens repetitie van Mindfuck-jr.

Portretfoto: Johan Nieuwenhuizen