In deze podcast vertelt Sandra van Kolfschoten over de plek van de kunst in onderwijs, werk en organisatie. ‘Niemand wil bij het Kennisteam Innovatie zeg ik altijd. Maar bij de Onderwijssmokkelaars daar wil je op z’n minst eens even een kijkje nemen.’

Sandra zet kunst in als middel voor innovatie. ‘Het is het organiseren van het toeval, daar waar het toeval helemaal niet te organiseren is,’ vertelt ze in dit boeiende portret. En dat maakt het soms zo lastig, ook in projecten voor onderwijs, veelal de vorm waarin zij zich beweegt. Of het nu is voor een groot schoolverband (De Onderwijsspecialisten) of de gemeente (Wij zijn samen Arnhem), in het systeem moet je overal aangeven wat je gaat doen. ‘Maar dat weet ik niet,’ zegt ze beslist. ‘Want ik weet niet welke mensen ik tegenkom en ik weet niet wat er gaat gebeuren. Maar als het gebeurt, dan weet ik wel wat ik áán moet zetten, wat ik op moet tillen.’

Met de mensen in het onderwijs en de leerlingen is niets mis. De systemen deugen niet, dat  is Sandra’s boodschap. En dat heeft inmiddels grote gevolgen. Juist voor de groepen leerlingen waar ze al vanaf de Pabo-opleiding – ze studeerde af op zmok-onderwijs – de meeste affiniteit mee heeft. ‘Dat hele passend onderwijs is mislukt – nou ja is mislukt, daar had ik toen mijn Pleidooi voor verontwaardiging bij leraren over geschreven – dat komt omdat mensen niet op tafels gaan staan en zeggen: dit kind gaat hier niet van school. Ben je nou helemaal gek geworden. Ik heb mijn energie daar niet voor niets in gestoken. Dit kind blijft hier!’

Vanuit haar bedrijf Onderwijskunst verzorgt ze prikkelende lezingen (ontregelend, daar sta ik om bekend), maar brengt ze vooral ‘andersdenkende’ mensen bijeen. Vaak rondom een opdracht, meestal in kleine, wat geheime, ondergronds opererende groepjes. ‘In die kleine groepjes zitten de mensen die echt voor wezenlijk verandering zorgen, die later het verschil maken.’

De praktische voorbeelden - vanuit bestaande en nieuwe onderwijsverbanden - rollen in deze podcast over elkaar heen. En er zijn tal van opbrengsten en bijvangsten. De ‘Nacht van de leraar’ wordt in Sandra’s wereld De nacht van de Onderwijssmokkelaar; een verhalenplatform heet Arnhems Onderwijsje en tussendoor komt ze met materialen uit recente projecten, zoals Kunst omdat het moet en een Onderwijs Lockdown Heimweekrant. ‘Omdat na twee weken iedereen misschien is vergeten welke waanzinnige ideeën we hebben opgedaan in de voorbije coronatijd.’

Met elkaar een esthetische ervaring opdoen, iets moois maken, dat creëert verbinding, community. ‘Omdat in mooi ook altijd goed zit. Dat is onderzocht.’ Voor het goede hebben we onze parameters, instrumenten, regels. En onze antwoorden. ‘Het is eigenlijk het verhaal van Sir Ken Robinson – Do schools kill creativity? dat je nog steeds kan vertellen. Als de boel in de war is geschopt, zoals in coronatijd, dan is kunst niet het eerste wat mensen uit de kast pakken. Eerst regels en bekendheid en daarna pas kunst. Maar wat als je dat omdraait?’