Lisette Bastiaansen promoveerde vandaag op haar proefschrift Aandachtige betrokkenheid als pedagogische grondhouding aan de Universiteit van Humanistiek. Jan Jaap Hubeek geeft Lisette in deze NIVOZ-podcast ruim baan om te vertellen over de betekenis en over de relevantie van haar proefschrift, juist in deze weerbarstige, polariserende tijd. ‘Ik denk dat het gaat over samen mens-zijn, in essentie. En daar toch steeds bij terug durven komen, hoe moeilijk dat soms ook is.’

Lisette Bastiaansen is onderzoeksbegeleider, gastdocent bij de Masteropleiding Pedagogiek van de Hogeschool Arnhem Nijmegen, toezichthouder bij de Sophia-scholen en moeder in een samengesteld gezin met vier kinderen. Het onderwerp van haar PhD-onderzoek, zo vertelt ze in deze podcast, leeft enorm onder leraren en leidinggevenden. ‘Er is geen leraar en leidinggevende die aandachtige betrokkenheid niet belangrijk vindt. Het staat in vrijwel alle missies en visies. Maar tegelijkertijd zie je dat de stap tussen dat willen en in de praktijk kunnen brengen, dat daar tussen nog verschrikkelijk veel andere stappen genomen moeten worden. En dat het een stuk ingewikkelder is dan het lijkt.’

Er zijn leraren die dat ook gewoon kunnen, zo heeft ze ontdekt in haar rondgang langs scholen en in alle gesprekken die ze in haar vijfjarig promotieonderzoek heeft gevoerd. ‘Ja, ook binnen het bestaande systeem, zegt ze, dat sterk gericht is op beheersing, op voortgang, op presteren. ‘Maar er zijn er ook heel veel bij wie het niet lukt. We zitten in een maatschappelijke constellatie waarbij de druk om te presteren, om nog sneller vooruit te gaan, om nog hoger opgeleid te worden, heel groot is. Je zou kunnen zeggen dat dat op spanning staat met het proberen zin te geven, echt zin te geven aan je leven. De tijd en de rust om daar innerlijk bij stil te staan, ontbreekt vaak.’

Ze begint haar proefschrift met een stukje van Picasso, wat ook de opmaat is voor het gesprek.

Ik zoek niet, ik vind
Zoeken dat is uitgaan van het oude in een willen van het bekende in het nieuwe
Vinden dat is het volledig nieuwe, ook in de beweging
Alle wegen zijn open en wat gevonden wordt, is onbekend
Het is een waagstuk, een heilig avontuur

Dit is waar precies het pedagogische over gaat, zegt ze in een eerste reactie. ‘Het pedagogische gebeurt. Dat is niet iets wat maakbaar is. Je kunt hooguit proberen iets in gang te zetten. Maar of er iets gebeurt, weet je niet. Welke kant uit, weet je niet. En je weet ook niet de weg die je nog nooit met z’n tweeën bewandeld hebt. En hoe harder je probeert te grijpen, ook in dat opvoeden, hoe minder goed het zal gaan.’ En de woorden van Picasso zijn ook van invloed geweest in de manier waarop ze haar proefschrift heeft vormgegeven.’ Ik heb ook geprobeerd om niet heel hard te zoeken, maar wel te vinden. Om ook heel dicht bij het pedagogische te blijven.’