Rede van Micha de Winter: 'Democratisch opvoeding' versus 'de code van de straat'

26 mei 2010

Dit is de integrale rede door Micha de Winter bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar op de facultaire Langeveld-leerstoel, op het vakgebied van de studie van maatschappelijke opvoedingsvraagstukken, in 2000 aan de Universiteit Utrecht.

INTRO

'Zolang er tussen Groningen en Middelburg menselijk leven is vastgesteld, hebben de bewoners elkaar in opperste onverdraagzaamheid bestreden. Hollanders tegen Friezen, Hoeken tegen Kabeljouwen, Vosmeer de Spie tegen Gysbreght van Aemstel, papen tegen calvinisten, gereformeerden tegen remonstranten, republikeinen tegen oranjeklanten, heren tegen knechten, Ajacieden tegen Feyenoorders, mevrouw Verdonk tegen imams –het land heeft altijd op de rand van burgeroorlog gebalanceerd. Weliswaar hebben de rivalen allengs leren inzien dat hun oorlogen niet echt gewonnen konden worden, en is het bakkeleien overgegaan in gedogen en ‘de boel bij mekaar houden’, maar dat heeft intussen geleid totweer geheel nieuwe burenruzies.'

Meneer de rector magnificus, dames en heren,

Volgens Jan Blokker van wie dit citaat afkomstig is – u had het kunnen raden - bestaan begrippen als solidariteit en tolerantie in dit land niet echt. Het zijn volgens hem slechts platitudes waar sommige politici hun spreekbeurten mee dicht plamuren.

1. Empirisch gezien heeft hij natuurlijk volstrekt ongelijk, en gelukkig maar. Uit het onderzoek ’21 minuten.nl’, waaraan dit jaar 150.000 mensen meededen via internet, blijkt in elk geval dat 80% van de Nederlanders kiest voor een samenleving waarin solidariteit een belangrijke rol speelt.

2. Er is wel dégelijk heel wat solidariteit en tolerantie in onze samenleving terug te vinden. Volgens sommigen wordt dat echter wel steeds minder. Uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek, dat jaarlijks in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei wordt gehouden komt inderdaad naar voren dat de bereidheid om te delen, solidariteit dus, geleidelijk afneemt. Dat geldt voor solidariteit met minderheden in Nederland, maar ook voor de solidariteit met mensen in ontwikkelingslanden. Ook tolerantie vertoont volgens de onderzoekers een dalende tendens.

3. Of het glas van solidariteit en tolerantie nu half vol dan wel half leeg is, dat is een kwestie van interpretatie. In ieder geval zijn het betwiste begrippen die door sommigen op het ogenblik met veel dédain worden gebezigd: ‘Solidariteit met de zwakkeren? Dat is zoiets als het ontmoedigen van eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid’.. ‘Tolerantie? Een cultuur van afzijdigheid en onverschilligheid ten opzichte van anderen zult u bedoelen..’ Soms zien we dat vurige pleidooien voor solidariteit met de zwakkeren zich ineens schijnen te beperken tot Nederland, of erger nog, tot de autochtone Nederlanders. Of wordt ons gevraagd tolerant te zijn ten opzichte van mensen die hele bevolkingsgroepen stigmatiseren of bedreigen.
 

Lees verder. in Oratie Mischa de Winter 2005

Door Prof. Dr. Micha de Winter, Universiteit Utrecht. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar op de facultaire Langeveldleerstoel, op het vakgebied van de studie van maatschappelijke opvoedingsvraagstukken, aan de Universiteit Utrecht, op 20 juni 2000.