Publieksprijs voor My Journey for Education: thuiszitters, geef niet op en blijf in jezelf geloven

24 oktober 2022

En opnieuw heeft een prachtige documentaire de publieksprijs Nationale Onderwijsfilm 2022 gewonnen. Op de site van NIVOZ zijn 1320 stemmen uitgebracht voor vijf genomineerde films, waarvan 906 bevestigd. Op vrijdagmiddag 7 oktober in het sfeervolle Onderwijs Experience Center in Utrecht blijken daarvan 432 stemmen te zijn voor My journey for Education, gemaakt door Merlijn Goldsack. Deze film is daarmee de overtuigende winnaar van de publieksprijs Nationale Onderwijsfilm 2022! In dit interview met Rikie van Blijswijk gaat Merlijn in op de aanleiding en het waartoe van deze documentaire. ‘Ook in Nederland zijn er goede voorbeelden, zoals meester John, die het aandurven om te doen wat een leerling in de groep nodig heeft’

In de film zien we Merlijn, een 16-jarige jongen met autisme die niet mee kan doen in het normale schoolse systeem in Nederland. Een thuiszitter met één grote vraag: hoe had ik wél naar school kunnen gaan? In de documentaire My journey for education neemt Merlijn de kijkers mee in zijn grote vraagstuk en reist hij af naar verschillende landen, om te kijken wat zij anders doen en ook wat het onderwijs in Nederland nog beter kan doen om kinderen zoals Merlijn toch mee te kunnen laten doen in het schoolsysteem.

Waarom kan iemand met autisme in de VS en in Finland wel naar school?
Drie jaar en een documentaire verder spreek ik Merlijn, nu 20 jaar, filmmaker en actief bij Arcade, aan de vooravond van de uitreiking van de publieksprijs. ‘Ik ging niet naar school en heb altijd een passie voor films en editen gehad. Mijn vriend Alex Brons, die ook in de film voorkomt, vertelt dat hij in de Verenigde Staten wel naar school kan. Waarom zou dat zijn? Die vraag is de aanleiding voor het ontstaan van de film. Drie jaar lang is er aan de film gewerkt en dat zijn jaren van intensief reflecteren en van jezelf tegenkomen. Het was een gigaproces’, aldus Merlijn.

Linde is 31 jaar en freelance fotograaf/filmmaker, naast haar gezin met 3 kinderen. Merlijn heeft haar gevraagd om de documentaire te helpen maken. Zij kennen elkaar via de stageplek die Linde had bij de moeder van Merlijn, die actief was bij de oprichting van Stichting Mama Vita, een landelijk netwerk voor moeders van kinderen met een vorm van autisme. Ervaringen op deze stageplek triggerden haar om iets te doen aan het onderwijssysteem. Zelf paste Linde ook niet altijd in het onderwijs. Dat is een boeiend thema in haar werk en ze is dan ook benieuwd naar hoe je het systeem zo kunt maken dat iedereen erin past, zijn eigen plekje in kan hebben, zodat het inclusief is.

Wat zie je over de grenzen heen?
Zoals gezegd was Merlijn nooit op een school. De film brengt hem naar die periode terug. Hij reflecteert veel op hoe het wel kan. Met enige jaloezie kijkt hij naar bijvoorbeeld het onderwijs in de VS en vooral Finland. ‘In Finland is veel goed geregeld’, zo merkt hij op. ‘Er wordt daar veel meer rekening gehouden met elk mens en dus ook met elke leerling. Maar ook in Nederland zijn er goede voorbeelden. Neem bijvoorbeeld meester John, die ooit mijn leerkracht was, een man die het aandurft om te doen wat een leerling in zijn groep nodig heeft en die ook een rol in de documentaire heeft. Die “meester John-aanpak”, zoals ik die noem, staat garant voor veel succes. Er zijn door zijn manier van werken minder leerlingen met een burn-out, minder ongemotiveerde leerlingen en minder uitval van leerlingen. Bijvoorbeeld omdat zijn leerlingen hun prikkelverwerking beter onder controle hebben.’

Wat heeft deze documentaire gebracht?
Toen Linde en Merlijn samen aan de film werkten, hadden ze geen idee welke impact deze zou hebben. Inmiddels is Merlijn het gezicht geworden van jongeren die uitvallen en/of thuiszitten. ‘Hij is talentvol, heeft humor en is erg sociaal’, tekent Linde hem. ‘Hij voldoet dus helemaal niet aan het vooroordeel dat mensen hebben van iemand met autisme. We laten met deze film dan ook de andere kant zien van wat mensen denken dat een jongen die autisme heeft is.’  

Het juryrapport, samengesteld op basis van de motieven van degenen die gestemd hebben op My journey for Education, verwijst ook naar de impact van deze documentaire:

• “Belangrijk, indrukwekkend en ontroerend”, zijn woorden waarmee veel stemmers deze film aanduiden. Een door een jonge filmmaker knap gemaakte film over een vraagstuk waarvan hijzelf direct onderdeel is. In de film is Merlijn spreker, verteller, object en subject. Hoewel dat een complexe vertelstructuur oplevert, blijft de film de kijker boeien.
• Ook inhoudelijk steken de stemmers hun bewondering niet onder stoelen of banken: “Merlijn”, zo wordt gezegd, “legt op een oprechte, kundige manier de vinger op een zere plek in ons onderwijssysteem”. Het thema dat hij belicht vinden de stemmers belangrijk in het kader van de kansengelijkheid in het onderwijs in Nederland. De oproep “Onderwijs werk meer op maat!” zien zij in de film verbeeld.
• Het publiek waardeert in de film het doorzettingsvermogen van de eenling tegen de verdrukking in. Daarmee is de film een opsteker voor veel thuiszitters om vooral niet op te geven en te blijven geloven in jezelf.
• Een fantastisch idee van een jongen die volhardde om de voor hem best passende oplossingen voor elkaar te krijgen. En daarmee petje diep af!

Inmiddels is de film op festivals en internationale events te zien. De ochtend nadat we dit gesprek hebben gevoerd is Merlijn bijvoorbeeld spreker op het International Network For school Attendance., waardoor de film ook wereldwijd is verspreid.

Welk perspectief is er voor thuiszitters en uitvallers?
‘Passend onderwijs’, zegt Merlijn, ‘is nog ver weg en wellicht bereiken we dat nooit. Maar we bereiken wel de doelgroep, de uitvallers en de jongeren met autisme en die geven we met deze film hoop voor de toekomst. Er is een perspectief, zo houden we ze voor, desnoods zonder school. Als je lang hoort dat jij het niet kan, ontstaat een self-fulfilling prophecy, waardoor zo’n jongere ook echt gaat geloven dat hij het niet kan. Nou, school lukt dan misschien niet, maar er is genoeg dat wel lukt.’

Tenslotte hopen de makers van My journey for education dat meer leraren doen zoals Meester John. ‘Wees niet bang voor veranderingen of aanpassingen in het belang van het kind, hoe moeilijk dat ook is! Gewoon doen als het nodig is en niet denken als ik voor één leerling iets doe, moet ik dat ook voor een ander doen. Nee, het is voor die ene nodig. Denk out of the box en de leerling is jouw dankbaar!’

=======

Kijk hier naar de documentaire My journey for education Merlijn stelt het op prijs als je een comment achterlaat op [email protected]

Linde is inmiddels aan een nieuw project begonnen. Ditmaal verdiept ze zich in de leerplichtwet. Iedereen die zich daarbij betrokken voelt wordt uitgenodigd zich te melden via haar website.