Over de regels van het spel en de speelruimte van de docent

14 december 2018

Ellen Klatter en Ron Bormans, beiden werkzaam op Hogeschool Rotterdam, verzorgen op 10 januari 2019 de derde Onderwijsavond van dit schooljaar. Klatter is lector Versterking Beroepsonderwijs & lector Studiesucces en Bormans is voorzitter van het College van Bestuur. Deze avond staat in het teken van de docenten in hun school. Lukt het nog om de omstandigheden te creëren die tot een playful mind leiden? Rikie van Blijswijk sprak hen in de aanloop naar de avond en doet verslag. 

Niet alleen thuis spelen we, maar ook in het professionele domein is spe(e)lruimte wenselijk. De docent speelt een lerend spel met zijn leerlingen en/of studenten om deze zo goed mogelijk te equiperen tot zelfverantwoordelijke vakman, met andere woorden: tot volwassenheid. De docent neemt waar, luistert en schat kansen in om met een andere instructie, oefening, of gewoon een gesprek zijn leerlingen/studenten aan te zetten tot het gewenste (leer)gedrag.

Maar wat komt daar allemaal bij kijken? Voor welke opdracht staat de docent, en welk appèl wordt op hem/haar gedaan vanuit de groep of individu waar hij mee gaat werken?

Om die individuele pedagogische opdracht te kunnen realiseren, spelen onderwijsprofessionals een waarden-vol spel. Die broodnodige speelruimte is echter sterk ingeperkt door kaders ten behoeve van verantwoording en afrekening; de systeemwereld. Tegelijkertijd zijn de regels van dit spel er de laatste jaren niet duidelijker op geworden. Wat is onze pedagogische opdracht en op welke wijze kunnen we die zo goed mogelijk realiseren? Iedere docent herkent deze vragen, die de kern van onderwijs, leren en ontwikkelen vormen. Anders gezegd: het waartoe van het docentschap.

Over de regels van het spel en de speelruimte van de docent gaat deze derde Onderwijsavond. We kijken dus dit keer naar de docent en de school waarin hij zijn werk zo goed mogelijk probeert te doen.

Ellen Klatter zal een aanzet geven voor het overbruggen van de kloof tussen (landelijke) beoordelingskaders en de persoonlijke doelstellingen van docenten. Ze richt daarbij de schijnwerpers op een dilemma voor docenten uit het middelbaar beroepsonderwijs. Deze context zal ze kort toelichten omdat deze misschien niet bij iedereen even helder op het netvlies staat. De parallellen zullen gemakkelijk naar de eigen onderwijspraktijk te trekken zijn.

Binnen het spel van onderwijs lijken de systeemwereld en pedagogiek maar moeizaam samen te gaan. Het stelt docenten voor dilemma’s in hun dagelijkse werk. De pedagogische relatie laat zich immers maar moeilijk uitdrukken in cijfers. Daarmee lijkt de kwaliteit van onderwijs open te liggen; het zogenaamde ‘prachtige risico’…

In haar lezing komen de volgende drie vragen aan de orde:

1. Hoe brengen docenten (van het mbo) hun pedagogische opdracht in praktijk?
2. Hoe verhoudt die pedagogische praktijk zich tot het evidence based ‘onderwijs onderzoek?
3. In hoeverre houdt de onderwijswetenschap rekening met de complexiteit van de klas, de school, het dagdagelijks handelen van docenten?

Ron Bormans biedt een persoonlijke reflectie. Hij doet dit vanuit het perspectief van zijn werk als bestuurder van een hogeschool. ‘Organiseer maar eens wat er zoal vanuit onderzoek op een school afkomt. Verhalen uit onderwijsonderzoek zijn overtuigend’, zegt hij. ‘Ze zijn immers zodanig geabstraheerd dat er geen storende elementen meer zijn aan de systemische kant.’ Maar, zo stelt Bormans: ‘De praktijk is altijd gelaagd in verschillende paradigma’s. Ik, als bestuurder, moet het verhaal terugbrengen naar de interactie tussen leraar/docent en leerling/student die iedere dag in de schoolgebouwen plaatsvindt. En dat is geen gemakkelijke uitdaging.’

Deze avond staat dus in het teken van de docenten in hun school. Lukt het nog om de omstandigheden te creëren die tot een playful mind leiden?