Geert Kelchtermans

hoogleraar in Leuven

Geert Kelchtermans (1962) is gewoon hoogleraar en hoofd van het Centrum voor Onderwijsvernieuwing en de Ontwikkeling van Leraar en School (COOLS) aan de KU Leuven. Aan diezelfde universiteit studeerde hij filosofie en pedagogische wetenschappen, en promoveerde er in 1993 op een doctoraat over de professionele ontwikkeling van leraren vanuit een narratief-biografisch perspectief.

Als onderwijspedagoog concentreert hij zijn onderzoek op processen van onderwijsvernieuwing en de professionele ontwikkeling van onderwijsprofessionals doorheen hun loopbaan. In zijn benadering van die fenomenen streeft hij naar een pedagogisch perspectief (als verschillend van een psychologische en sociologische benadering) waarbij de open vormingsrelatie tussen onderwijsprofessionals en de aan hun zorg toevertrouwde jongeren centraal staat. Dit vertaalt zich in het combineren van verschillende theoretische invalshoeken, waarbij hij zowel aandacht heeft voor het handelen van de onderwijsprofessionals (‘agency’) als voor de rol van structurele elementen en processen in het onderwijsveld (‘structure’).

Omdat (vernieuwende) onderwijspraktijken zich per definitie afspelen in concrete contexten en in sterke mate gekleurd worden door de betekenisgeving van de betrokkenen, heeft hij zich methodologisch vooral toegelegd op kwalitatieve en interpretatieve benaderingen.

Naast zijn onderwijstaken in de genoemde domeinen, is hij ook betrokken als academisch verantwoordelijke en docent in de Opleiding voor Lerarenopleiders. Daarnaast heeft hij ruime ervaring als nascholer en begeleider van onderwijsprofessionals en scholen, zowel in binnen- als buitenland. Als onderdeel van het ontwikkeltraject ‘Pedagogische Tact’ van het NIVOZ heeft Kelchtermans eerder lezingen verzorgd over de betekenis van het biografisch perspectief van de leraar. 

Biografisch perspectief
Wie de leraar wil begrijpen moet luisteren naar zijn verhaal.

Het is de eenheid van zijn persoonlijke en professionele biografie die bepaalt wie een leraar is en hoe hij optreedt. De twee belangrijkste begrippen in het biografisch onderzoekswerk van Kelchtermans zijn professioneel zelfverstaan en subjectieve onderwijstheorie.

'Professioneel zelfverstaan' verwijst naar het geheel van opvattingen die men heeft over zichzelf als leraar. Subjectieve onderwijstheorie is het persoonlijk geheel van kennis en opvattingen over onderwijzen. Een derde kernbegrip in het werk van Kelchtermans is kwetsbaarheid. De onderwijspraktijk is een pedagogische praktijk. Dat vraagt openheid en echtheid van leraren naar leerlingen toe. Daarmee wordt een leraar kwetsbaar. Deze kwetsbaarheid is in de ogen van Kelchtermans echter de kracht van een leraar. Daarmee is hij in staat met leerlingen op een authentieke wijze om te gaan. Dat willen leerlingen.