Spelen doen ze maar thuis!

25 februari 2019

‘Ze gamen de hele dag. Als ze wat meer aan hun huiswerk zouden doen, dan zou het misschien nog goed kunnen komen. Op school moet er gewoon geleerd worden, spelen doen ze maar thuis.' Het ging in de docentenkamer over spelen, leren, maken, een thema dat geschiedenisdocent Arjan Moree had ingebracht. De scepsis zette hem aan het denken, bracht hij zelf wel spelelementen in zijn lessen?

Op school zijn we bezig met het vormen van leerlingen, maar daarbij moet vooral iets geleerd worden. Want dat wat geleerd wordt toetsen we met het eindexamen. Deze examens leveren weer cijfers op waarmee we scholen kunnen vergelijken, dus is het belangrijk. Dit is, weliswaar véél te kort door de bocht, hoe er op veel scholen in het voortgezet onderwijs aangekeken wordt tegen de lessen. Hoewel we het graag anders zouden willen en die ruimte, die er zeker ligt, ook wel proberen op te zoeken.

Het jaarthema van het NIVOZ, spelen, leren, maken vind ik dan ook verfrissend. Toen ik in de personeelskamer met een aantal collega’s sprak over dit thema waren de reacties gemengd. De algemene houding was dat leerlingen toch al genoeg spelen: ‘Ze gamen de hele dag. Als ze wat meer aan hun huiswerk zouden doen, dan zou het misschien nog goed kunnen komen. Op school moet er gewoon geleerd worden, spelen doen ze maar thuis’, merkte een collega op. Een opmerking die even bleef hangen bij me.

Terug op de fiets dacht ik na over mijn eigen lessen. Zijn alle dingen die ik in mijn lessen doe dan altijd zo serieus? Kunnen leerlingen echt alleen maar iets leren zonder dat daar spelen aan te pas komt? Beide vragen moest ik toch met een duidelijk nee beantwoorden.

In de afgelopen week had ik een escaperoom gemaakt over de 17^e eeuw voor klas 2. Ik had ook in meerdere lessen quizvormen ingezet om beheersing van de leerstof te controleren. De Kahoot-quizjes maken direct de winnaar op het scherm bekend, zoals ook de Socrative Space race een duidelijke winnaar kent als jouw ruimteschip als eerste de overkant bereikt. Ik zie dat deze spelelementen de leerlingen enorm fanatiek maken: er wordt druk overlegd over de juiste antwoorden, de leerstof gaat leven en de energie gaat omhoog.

Natuurlijk komt niet in iedere les evenveel spel terug, maar in veel lessen kan wel een spelelement gestopt worden. Eén van de zes leerstrategieën die door The Learning Scientists (psychologen die zich richten op het leerproces) aangeprezen worden is retrieval practice, het actief ophalen van kennis waardoor dit beter beklijft. Dit kan uitstekend gedaan worden in spelvorm, waarbij alle leerlingen actief betrokken worden, niemand zich kan verschuilen en er soms sprake kan zijn van competitie. Wie er wint maakt mij niet veel uit, maar voor de leerlingen telt dit wel! Foutjes moet je ook mogen maken vind ik en kunnen gebruikt worden om van te leren, dit kan op een erg laagdrempelige manier in een spel.

In dat kwartiertje terug op de fiets kon ik direct al een paar manieren van spelen gebruiken die ik in deze week toegepast heb, als de rit langer geduurd had waren dit er ongetwijfeld meer geweest. Spelen kan zeker gecombineerd worden met leren en spelen is ook gewoon veel te leuk om niet te doen, ook in de les! 

Arjan Moree is docent geschiedenis op PENTA College CSG Scala Rietvelden in Spijkenisse.