Als het stil mag zijn in de klas

16 mei 2024

‘Hoe een klas omgaat met stilte zegt vaak iets over de veiligheid in die groep. Kun je als leerkracht naar het kopieerapparaat zonder dat weeë gevoel van onrust in je lijf dat je steeds harder laat lopen?’ Op donderdagochtend heeft Judith Louter op haar school in het praktijkonderwijs een klas die prima in alle rust voor zichzelf kan werken. Het zet haar aan het denken over die stilte en wat het mogelijk zegt over deze groep kinderen.

Je kunt een speld horen vallen in mijn klas. Donderdagochtend, half negen. Overal zie ik gebogen hoofden, verdiept in hun boek. Hier en daar doet iemand alsof, dat zie ik zelfs zonder te kijken. Maar wat wil je ook als je de draadjes van je eigen verhaal nog moet afhechten. Als in jouw hoofd vragen rondspoken over hoe lang je vader nog thuis blijft wonen. Of als je moet denken aan jouw hond die misschien een spuitje krijgt omdat hij zo ziek is geworden…

Zo nu en dan valt een collega ons lokaal binnen, misleid door de afwezigheid van geluid en de open deur. ‘Haa Judith! Zeg, wat denk jij van -OH- oeps, sorry jongens, ik wist niet dat jullie er waren…’ We gniffelen dan wat. En daarna lezen we weer verder, de klas en ik.

Ik geniet er van, dat eerste half uur op donderdag met mijn klas. En dan heb ik het niet over het maken van leesmeters of dat prachtige moment als je leerling die lezen háát (eigen woorden) nu met haar neus in een kookboek zit. Nee, het kostbaarste van deze momenten is de rust. Stilte zonder spanning. Ik ben dankbaar dat ik dit jaar mentor ben van een tweede klas waar stilte een positieve bijdrage levert aan de sfeer in de groep. We hoefden er als mentoren dit keer niet veel voor te doen. Pure luxe.

Hoe een klas omgaat met stilte zegt vaak iets over de veiligheid in die groep. Kan een klas tegen de afwezigheid van prikkels? Is er rust? Kun je als leerkracht naar het kopieerapparaat zonder dat weeë gevoel van onrust in je lijf dat je steeds harder laat lopen? Om de ruzie maar voor te zijn. Of je lokaal te redden.

Wat zou je zien als je jouw leerlingen observeert tijdens vrije momenten? Merk je kalmte in de groep of voel je (groeiend) ongemak? Wat zie je op het gezicht en aan de houding van je leerlingen? Wat hoor je? Wie zoekt medestanders? Wie verstopt zich?

Geconcentreerd kijken en luisteren kan je heel veel leren over je klas. Je merkt op wat er speelt onder de oppervlakte. Van daaruit kun je nadenken over wat nodig is om negatieve patronen te doorbreken en de leerlingen verantwoordelijkheid te leren voor zichzelf en de ander. Je zet stappen op weg naar een groep waar vertrouwen heerst. Waar het stil mag zijn.

Ze bestaan; groepen waar je op je gemak een kopietje kunt gaan maken. En daarna zelfs door kunt lopen naar het koffiezetapparaat. In alle rust.

Judith Louter is mentor en docent AVO op Accent Praktijkonderwijs in Nijkerk