Hoe geven leerlingen die vrijeschoolonderwijs hebben genoten vorm aan hun volwassen bestaan? Wat betekent dat voor het huidige onderwijs en de lerarenopleiding? Akke Faling deed onderzoek. ‘Oud-leerlingen herkennen elkaar in hun blik op de wereld, een soort open blik.’ 

Het gesprek tussen Jan Jaap Hubeek en Akke Faling - werkzaam als onderzoeker binnen het lectoraat Waarde van Vrijeschoolonderwijs - begint in haar huis in Almere. Geen gewone plek, want het staat in een gebied wat door de bewoner zelf vormgegeven mag worden. Akke heeft haar huis zelf gebouwd en het is omringd met een grote tuin waar ook schapen rondlopen. Ernaast staat een klein privé-schooltje waar zij medeoprichter van is en waar de volgende podcast aan gewijd kan worden.

In dit gesprek beperkt Akke Faling zich tot haar onderzoek naar de beleving van de vrijeschool zoals omschreven door oud-leerlingen. Ze vertelt eerst over haar visie op onderwijs en zegt onder andere: ‘We hebben mensen nodig die zelf kunnen denken. […] We hebben mensen nodig die iets nieuws kunnen brengen […] Ik gun mensen dat ze niet alleen gevormd worden in dat wat we weten en wat al bestaat, maar dat wat ze meebrengen en inbrengen, dat dat ook ruimte krijgt. Dat dat gewaardeerd en gezien wordt.’

De essentie van onderwijs is volgens haar het opvoeden van kinderen tot volwassenheid. Die vraag krijgt in haar ogen te weinig aandacht. ‘In de kern draait het om wat dit kind, deze nieuwe mens, dit individu, bij kan dragen in deze nieuwe wereld. Voor zichzelf, maar vooral ook ten dienste van het geheel. Vanuit dat gedachtegoed is eigenlijk ook het hele curriculum van de vrijeschool vormgegeven.’ 

In haar onderzoek heeft Akke oud-vrijeschoolleerlingen bevraagd op een aantal dingen: welke keuzes zij maken in hun leven, waar ze waarde aan hechten, wat voor werk ze doen en waarom, wat ze belangrijk vinden in relaties en vriendschappen én hoe ze dat zelf verbinden aan welk onderwijs ze hebben gehad. De oud-leerlingen lijken elkaar later te herkennen in hoe zij in het leven staan. Akke beschrijft dat als een soort open blik op de wereld. Het andere gemeenschappelijke lijkt het zoeken naar ‘dingen die ertoe doen’. Akke noemt dat laatste ook wel een afkeer van oppervlakkigheid of buitenkant, een zoeken naar essentie.

Akke zegt in eigen woorden waar Gert Biesta op doelt als het over volwassenheid gaat. De weg naar het ‘volwassen in de wereld willen zijn’ gaat over hoe je omgaat met je eigen vrijheid en hoe je je daartoe verhoudt. Hoe dat precies werkt, legt Akke uit in haar eigen woorden. 

Het onderzoek van Akke Faling is hier te lezen.