Onderwijsperspectief van Petra: 'Wees de verandering die je wilt zien'

20 februari 2013

Petra Smolders was 21 jaar en keerde de onderwijswereld de rug toe. Teleurgesteld over  het gebrek aan gelijkwaardigheid, vertrouwen, vrijheid en onbaatzuchtigheid. Via een omweg en een stevige burn-out is ze terug,  nu kijkend vanuit het perspectief  van de leerling en met een missie: 'De enige manier om educatie te verbeteren en mooier te maken is door zelf de verandering te zijn.' Haar verhaal.

Ik was 21 jaar en opgebrand. Afgeknapt en uitgebruisd. Tja, wat ga je dan doen? In eerste instantie vrij weinig, want mijn energie was op. Nadat je een tijdje weinig tot niets hebt gedaan (behalve vooral jezelf in de weg zitten), ga je aansterken, reflecteren, nog niet teveel vooruit kijken. Later krijg je weer perspectief, kun je afstand nemen en in de spiegel kijken.

Wat was mijn aandeel, wat was het aandeel van de anderen en die van het systeem? Eerst een schuldvraag, daarna meer vanuit verwondering en openheid.

Terugkijkend komt er dan heel wat boven. Het was niet die enkele school waar ik op stuk was gelopen. Die school was onderdeel van een systeem waarmee ik me niet wilde verbinden. Er waren tijdens mijn studie ook al momenten geweest waarop ik (en mijn goede intentie) niet gezien werd.

De zaken waar ik op stuk liep, bleken voor mij achteraf gezien essentiële factoren: gelijkwaardigheid, vertrouwen, vrijheid en onbaatzuchtigheid. Ik zag en zie deze factoren te weinig terugkomen in het onderwijs, terwijl het voor mij basisvoorwaarden zijn om krachtig te kunnen zijn. Deze voorwaarden wil ik zien en vooral voelen, ook in educatie, anders is het niet voor mij bedoeld…

Nadat ik er weer grotendeels bovenop was, begin 2004, begon ik aan een studie Communicatie. Ik zette onderwijs even helemaal in de ijskast (behalve als ‘ontvangende partij’). Tijdens mijn studie koos ik er op zoveel mogelijk momenten voor om met jongeren te werken, want daar ligt mijn hart.

Na mijn studie stroomde ik door als ondernemer: ik startte een onderzoeksbureau. Een onderzoeksbureau specifiek gericht op jongeren. Tja, toen kwam onderwijs steeds vaker weer op mijn pad. 'Datgene wat je nog moet leren, herhaalt zich', dus niet zo gek natuurlijk.

Ik ging als leerlingbegeleider aan de slag op een hogeschool. Ik ging onderzoeksvakken doceren op een andere hogeschool. Ik deed onderzoeken voor LAKS en JOB. Ik praatte met jongeren over studiekeuzes op vmbo en mbo. Ik kwam op veel scholen en zag hoe het er aan toe ging. Voor mijn gevoel was er weinig veranderd in vergelijking met die paar jaar daarvoor.

Eerder bekeek ik het als leerkracht, nu meer vanuit de leerlingen, maar het gevoel bleef hetzelfde. Nog steeds veel aandacht voor het gestandaardiseerde programma dat wordt aangeboden, weinig aandacht voor talenten. Veel aandacht voor klassikaal lesgeven, weinig aandacht voor de individuele leerling. Focus op aanbod, te weinig op ‘ontdekken’ en ‘nieuwsgierig mogen zijn’.

Ik keek vooral naar de leerlingen; wat wordt er slecht voor hen gezorgd.

Steeds vaker kwam ik in de rol van expert terecht en werden mij vragen gesteld als: hoe kunnen we onze leerlingen dan wel betrekken? Op welke manier krijg ik hen gemotiveerd? Wat willen leerlingen dan eigenlijk?

En ik liep ook vaak aan tegen meningen aan als: zo zijn die van ons niet, die hebben daar geen behoefte aan. Dat zal op andere scholen wel werken, maar hier niet. Onze leerlingen willen echt niet meedenken hoor, die zijn nergens voor te motiveren. Ja, maar onze leerlingen hebben dan meteen grote plannen die onrealistisch zijn. Je moet ze toch controleren, want echt vertrouwen ontvangen, dat kunnen ze niet aan.

Au, elke keer opnieuw verwonder ik me over dit soort uitspraken. Hoe kun je een leerling vertrouwen als je jezelf niet vertrouwt? Hoe kun je een leerling motiveren als je geen idee hebt waar die leerling warm voor loopt? Hoe kun je lesgeven aan studenten waar je geen enkele binding mee opbouwt omdat je jezelf niet openstelt?

Vanuit deze verwondering is het weer tijd om de stap te maken richting onderwijs! Met als motto: 'be the change you wish to see in the world'. De enige manier om educatie te verbeteren en mooier te maken is door zelf de verandering te zijn.

Petra Smolders