Zichtbaar zijn als leerkracht: Jeroen zet de eerste stap

24 mei 2017

Het is niet voor iedereen even gemakkelijk om zichzelf te laten zien. Dat is immers kwetsbaar. In het traject Pedagogische tact oefenen leraren en docenten daarmee, en dat maakt soms emoties los. Bijvoorbeeld bij Jeroen, die aan een traject deelneemt bij NIVOZ-docent Martijn Galjé. Hij vindt het moeilijk om van zich te laten horen en bewondert mensen die dat wel kunnen. De confrontatie maakt Jeroen emotioneel, maar hij ziet voor zichzelf ook een opening. Martijn ziet en vertelt.

 ‘Volgens mij alleen Julia en Erik nog….’ zegt André links naast me. ‘En ik nog’ zegt Jeroen bijna onhoorbaar. Ik kijk voor het eerst recht in het gezicht van Jeroen.

We zijn aan het eind gekomen van een lange dag werken aan ‘verbondenheid en verantwoordelijkheid’. Niet praten óver verbondenheid en verantwoordelijkheid, maar we zijn het aan het proberen te doen. Zo is het gekomen dat een ieder nu in het afsluitende rondje vertelt wat hij/zij de komende periode verder gaat doen als het om verbondenheid en verantwoordelijkheid gaat. Nu ik voor het eerst in het gezicht van Jeroen kijk, denk ik van alles te zien aan hem. Ik word ook ongemakkelijk van zijn blik, omdat ik hem dus de hele dag niet heb gezien. En niet gehoord. Wat heb ik dan niet gezien? Wat heb ik dan niet gehoord?

‘Nou, zou jij dan het woord willen nemen, Jeroen?’ Hij schraapt zijn keel en zegt: ‘Ik ga me vanaf nu vaker laten horen… Iedereen hier doet dat namelijk wel en ik niet of nooit. Ik heb veel bewondering voor jullie als jullie dat wel doen. Ik kan dat niet…….’ Tranen wellen bij hem op.

Onmiddellijk ontstaat geroezemoes. Ik kijk rond en zie dat bijna iedereen de blik strak op Jeroen gericht heeft. Ik voel een enorme drang om ‘dit’ te beschermen. Ik heb hem uitgenodigd het woord te nemen en nu voel ik me verantwoordelijk voor hoe dit gaat uitpakken. Ik schuif naar het puntje van mijn stoel, zet mijn handen op mijn knieën en zit kaarsrecht. ‘Nee, Jeroen, ben je gek? Je kan dat hartstikke …’ Iets te snel roep ik: ‘Momentje, momentje…. Ik wil dit graag heel laten. Voordat we Jeroen gaan complimenteren en vertellen dat hij het juist zo goed doet wil ik jullie vragen of jullie een vraag voor Jeroen hebben…’

Niemand reageert met een vraag en nu kijkt opeens een groot deel van de groep naar mij. De stilte houdt even aan. Ik merk dat ik de regie nu niet in de groep durf te laten liggen. Ik wil ‘m zelf pakken. ‘Ik heb namelijk wel een vraag: hoe is het met je nu je dit gezegd hebt?.’ Hij kijkt me aan. ‘Ja, niet fijn…. Het voelt niet fijn.’

De stilte neemt het weer over. Jeroen kijkt me kort aan en vervolgens kijkt hij naar iemand anders. Het blijft stil en we wachten. Allemaal. Niemand probeert zijn eigen ongemak te doorbreken door iets te zeggen of te vragen. Ik ook niet. ‘Maar het is wel een eerste stap,’ zegt Jeroen opeens.

Martijn Galjé is docent Pedagogische Tact bij de stichting NIVOZ. In het traject van pedagogische tact is Martijn docent/begeleider en liefhebber. Liefhebber van het gedachtengoed, waarin verbondenheid, durf om stelling te nemen zonder de waarheid in pacht te hebben, de wens tot ontwikkelen en zoektocht naar bloei een prominente plek innemen.

Martijn is afgestudeerd in de ontwikkelingspsychologie en de begeleidingskunde. Van een stage in het ZMOK-onderwijs, via werk als groepsleider bij een residentiele instelling voor 12-18 jarigen, kwam hij dertien jaar geleden tot het starten van zijn eigen onderneming, ‘Beter Functioneren’. Vervolgens lag de weg open om vanuit onafhankelijkheid te werken met vele partners (o.a. Hogeschool Utrecht, GPOWN, Dunamare onderwijsgroep, Sardes) in en om het onderwijs.

In het contact met kinderen, jongeren, ouders en professionals in het onderwijs is het Martijn duidelijker geworden dat er in het samenspel geen ander instrument nodig is dan de (jonge) mens. De mens die intrinsiek gemotiveerd is om te leren en om samen te werken in betekenisvolle verbanden.

Wil je meer weten over Pedagogische Tact? De stichting NIVOZ biedt trajecten aan die zowel incompany (voor een school of binnen stichting) als via open, individuele deelname (open traject) aangeboden worden. Het is ook mogelijk om eerst, helemaal gratis, een middag of avond te komen ‘proeven’ aan pedagogische tact, op onze proeverijen. Lees er meer over op http://nivoz.nl/trajecten/