'Ze spuugde recht in mijn gezicht. Dit was mij nog nooit overkomen.'

2 februari 2017

'Het was geen makkelijke klas. Dat was het al niet toen ik hem halverwege het jaar overnam. Dat de meiden - want dat waren het, wel elf in één VSO-klas - niet op mij zaten te wachten, was gelijk glashelder.' Xandra van Hooff vertelt.

Zoals altijd probeerde ik mijn humor, maar daar waren ze niet echt van gediend. Ik poogde een persoonlijke anekdote. Je weet wel, zo eentje waarin je net genoeg over jezelf loslaat om ‘meer mens te worden’, maar abstract genoeg om je niet echt te kunnen raken. Maar ook die leek niet aan te slaan. En het was nog wel een sullige, die in de weken ervoor was ontstaan.

Ik had een K3-cd gekocht in de uitverkoop en had gemerkt dat wanneer ik die na een rotdag in de auto opzette en keihard meezong ik me gelijk een stuk beter voelde. Het leek de dames niks te doen.

Ondertussen was het in de klas niet echt gezellig en inmiddels waren we bijna aan het einde van de eerste week samen en liep ik op mijn tandvlees.

Desiree zat rechts in de klas. Een jongedame van zestien jaar met lange donkere haren. Ze kon de grootste lol hebben met haar vriendinnen, maar zodra ik in de buurt kwam, verstrakte haar gezicht en nam ze een gesloten houding aan. In het dossier had ik niets gelezen over opstandigheid maar het was wel hetgeen wat zich bij mij continue openbaarde. Het lukte me niet om tot haar door te dringen. Moedeloos werd ik ervan.

Kwart over elf. Het moment waarop iedere leerling voor zichzelf zou gaan werken. Maar Desiree had andere plannen. Ze keek me aan, legde haar voeten (bij de enkels gekruist) op haar bureautje en keek me uitdagend aan. Ik sprak haar aan op haar houding, vroeg of ze aan het werk wilde gaan en liep door naar achteren. Ze stond op en kwam achter me aan. Terwijl ze op een halve meter afstand stond begon ze me uit te schelden en spuugde recht in mijn gezicht. Daarna draaide ze zich om en liep, volledig in lijn met de zojuist door mij uitgesproken verwijdering, rechtstreeks naar de deur om de klas te verlaten.

Ik zonk neer op de grond en veegde het spuug van mijn wangen terwijl ik verbouwereerd voor me uitkeek. Dit was me nog niet eerder overkomen. Ik probeerde mijn gedachten en gevoelens bij elkaar te rapen om ‘op de juiste wijze’ hierop te reageren. Blijkbaar gingen er even wat seconden overheen voordat ik weer opkeek. Op dat moment zag ik twee leerlingen naar me toekomen met iets in hun handen terwijl drie andere dames tegelijkertijd ‘Je hebt een vriend’ van K3 begonnen te zingen. Ik kon er niets aan doen… luisterend naar de eerste woorden van dit lied, sprongen de tranen me in de ogen…

Voel jij je ook soms zo alleen
Met al die mensen om je heen
Als je lacht als je huilt en er niemand luistert
Elke dag voor een muur komt te staan
Kijk me aan, kijk me aan

Ik keek naar de twee meisjes die inmiddels naast me stonden en zich bukten om iets naast me neer te leggen. In hun handen zag ik de dikke reep chocolade die ik in mijn kast verstopt had voor de eerstvolgende jarige. Deze dames hadden me gezien, doorzien, écht gezien en wisten dat ik op dit moment die chocolade heel goed kon gebruiken. Dit besef, tezamen met het nummer dat inmiddels uit tien kelen klonk maakte dat de enkele traan inmiddels een waterval was geworden.

Je hebt een vriend
Iemand die voor jou door vuur gaat
Elke dag weer voor je klaarstaat
Voor altijd aan je zij, je hebt een vriend
Iemand die je nooit alleen laat
Met jou de toekomst tegemoet gaat
Geloof me maar je hebt een vriend in mij
In elke wondermooie dag
Elke aanstekelijke lach
Is de nacht soms te lang, is het pad te duister
Steek je hoofd dan niet in het zand
Neem m’n hand, neem m’n hand

Ik stond op, snoot mijn neus, probeerde mijn gezicht in de plooi te trekken en zei: ‘Het gaat wel weer dames, echt waar. Dank jullie wel’. Maar in tegenstelling tot wat ik dacht of hoopte - namelijk dat ze het hierbij zouden laten - werd ik op mijn bureaustoel gepland en kreeg ik te horen: ‘Nee juf, het is nog niet klaar. Laten we het uitpraten.'

Een emotioneel gesprek volgde. Over mijn intenties. Over hoe moeilijk het is om je staande te houden in een groep, over ‘niet geaccepteerd worden’ en over mijn wens voor hun toekomst. Ze keken me aan, deelden hun ervaringen, vertelden hoe ik overkwam, wat ze mistten, wat ze waardeerden en toen de bel ging om 12.00 uur leken we niet alleen veel dichter bij elkaar te zijn gekomen. Maar beloofden ze me ook met Desiree te gaan praten.

Het uur daarna at ik niet bij mijn collega’s. De les had me te diep geraakt om nu ‘over van alles en niets te kunnen kletsen’. Op dat moment besefte ik dat ik als leraar niet vóór maar ín de klas sta. Letterlijk, met heel mijn hebben en houwen: mijn emoties, mijn kwetsbaarheden en mijn persoonlijkheid. De woorden van ‘mijn’ meiden klinken nog altijd in mijn hoofd als ik voor een groep sta. Of het goed was wat er gebeurde weet ik niet, dát het gebeurde en ik ervan mocht leren was het zeker wel!

Is de hemel daarboven niet altijd even blauw
Ik ga door want ik weet ik heb ook een vriend in jou

K3 (YouTube)

De kracht van Xandra van Hooff ligt in het leggen van verbanden tussen mensen, relaties en systemen. Op haar website www.xandravanhooff.nl staat meer te lezen.