'Wat een rotvakantie!' Een prachtige, onbezorgde vakantie op een zonovergoten strand is niet voor iedereen weggelegd

20 augustus 2015

Aan het begin van het schooljaar kletst iedereen altijd wel even bij met collega's over hoe heerlijk de zomervakantie wel niet was dit jaar. Welke verre landen bezocht zijn, welke boeken gelezen, welke steden bezocht. Maar niet iedereen heeft een fijne vakantie. Soms slaat bij collega's of leerlingen thuis het noodlot toe. Bij Adrie Groot blijft dat door zijn hoofd spoken. 'Met al die prachtige vakantieverhalen loop je het risico onvoldoende aandacht te hebben voor die collega die andere, minder energieopwekkende, vakantieverhalen heeft.'


De scholen zijn (bijna) weer begonnen en in de laatste vakantieweek is het al een drukte van belang. Interne verhuizingen, de schoonmaak wordt afgerond, kennismaken met nieuwe collega’s en sommige teams hebben al een studiebijeenkomst gepland. En natuurlijk is er aandacht voor de vakantiebelevenissen.

‘Waar ben jij geweest?’ ‘Lekker kleurtje heb je!’
Een mooi begin van een eerste werkdag. Onwerkelijk om weer op de werkplek te zijn. Even wennen. Eerst maar eens met iedereen bijpraten en daarna de mailbox opschonen. Gedurende de vakantie heb ik die toch regelmatig bijgewerkt, dus dat valt wel mee. En dan langzaam maar zeker het toekomstige jaar overzien. Wat zijn we van plan, wat is blijven liggen? Hoe zullen de scholen weer beginnen? De tragische berichten over het overlijden van twee vaders op een school en de man van een collega-leerkracht op een andere school blijven, net als de afgelopen weken, regelmatig door je hoofd spoken. Het klinkt misschien oubollig, maar je bent toch weer blij als je alle bekende gezichten om je heen ziet. Met een lach, mooie verhalen, een lekker kleurtje en nieuwe energie om er een goed jaar van te maken. Daarbij realiseer je je dan wel eens te kort dat er ook andere invullingen van een vakantie zijn. Geen vakantie of een lekker kleurtje, maar verdriet, gemis, ongeloof, spanning, radeloosheid.

Een prachtige, onbezorgde vakantie op een zonovergoten strand is lang niet voor iedereen weggelegd. En dat geldt niet alleen voor je collega-leerkrachten, maar ook voor sommige kinderen. Zo aan het einde van het schooljaar is de batterij echt wel leeg bij alle betrokkenen in het onderwijs. Leerkrachten, directeuren, maar ook onderwijsondersteunend personeel en bestuursleden ronden hun werk in de eerste vakantieweek nog af en trekken dan voldaan, maar ook ‘leeg’ de schooldeur achter zich dicht. Even bijkomen en de batterij weer opladen.

Alleen lang niet iedereen zal vervolgens zijn vakantie ook zo ervaren. En dan word je aan het begin van het schooljaar, tussen alle prachtige verhalen, geconfronteerd met een collega die haar man heeft verloren bij een auto-ongeluk, een vader, een moeder overleden. Soms zag je het aankomen, maar soms was het ook plotseling of zelfs via een zelfgekozen weg. Maar ook een stevige ziekte op je vakantiebestemming, inclusief vijf dagen bivakkeren in een ziekenhuis in de tropen, gaat je niet in je koude kleren zitten.

En toch staan we er allemaal weer op die eerste schooldag. Met al die prachtige vakantieverhalen loop je het risico onvoldoende aandacht te hebben voor die collega die andere, minder energieopwekkende, vakantieverhalen heeft. Is daar wel oog voor, een luisterend oor?

De Amerikaanse psycholoog Daniel Coleman besteedt in zijn prachtige boek “Emotionele Intelligentie” uitgebreid aandacht aan empathie en afstemming. Het belang van empathie voor kinderen, maar ook voor volwassenen, in het kader van welzijn en welbevinden is enorm. Op de juiste, zorgvuldige en aandachtige wijze omgaan met elkaar en bewuste aandacht vertalen in tijd en ruimte heeft een grote meerwaarde voor de desbetreffende persoon.

 

Hargreaves en Fullan maken in hun boek “Professional Capital” duidelijk dat dat de aanwezigheid van een sterk sociaal kapitaal leidt tot hoge resultaten. Het effect is veel groter dan de som der delen.
Als de batterij van een leerkracht of kind, door ingrijpende vakantieverhalen en ervaringen, minder goed is opgeladen, zal het negatieve effect daarvan voor de komende periode een stuk minder zijn als de omgeving op een empathische wijze omgaat met de persoon en er een sterke sociale cohesie is in het team en/of de klas. Juist de eerste weken van het nieuwe schooljaar zijn dan ook uitermate geschikt om als leerkracht voor de groep of als directeur bij het team hier extra aandacht aan te geven.

Adrie Groot is voorzitter College van Bestuur van de Stichting Flore.

P.S. Mijn vrouw en ik hebben lekker en ontspannen gewandeld en gefietst in Zeeland en Limburg.